Qo’rg’oshinning olinishi:
2PbS + 3O2 → PbO + 2SO2
PbO + C → Pb + CO
Qo’rg’oshin kul rang tusli yaltiroq metall bo’lib, uning sirti havoda xiralanib qoladi. Qo’rg’oshinni pichoq bilan kesish mumkin, u og’ir metall. Issiqlik va elektr tokini ancha yomon o’tkazadi.
Qo’rg’oshin kislorod ishtirokida suv bilan reaksiyaga kirishadi:
2Pb + O2 +2H2O → 2Pb(OH)2
Hosil bo’lgan Pb(OH)2 – amfoter xossasiga ega:
Pb(OH)2 + 2NaOH → Na2PbO2 +2H2O
Yoki Pb(OH)2 + NaOH → Na[Pb(OH)3]
Qo’rg’oshin galogenlar bilan sal qizdirilgandayoq shiddatli reaksiyaga kirishib PbF4, PbF2, PbSl2, PbBr2, PbI2, PbI4 tarkibli birikmalarni hosil qiladi. Qo’rg’oshin azot bilan bevosita birikmaydi. U ko’pchilik metallar bilan intermetall birikmalar hosil qiladi.
Suv yuqori haroratda qo’rg’oshin sirtidagi oksid pardani erita olishi sababli, qo’rg’oshin issiq suvda asta-sekin oksidlanadi. Qo’rg’oshin, xlorid va sulfat kislotalarda eriy oladi, lekin bu vaqtda uning sirti oz eruvchan xlorid va sulfat qavatlar bilan qoplanib qolishi sababli, erish jarayoni sustlashib ketadi. Qo’rg’oshin suyultirilganda nitrat kislotada yaxshi eriydi:
3Pb + 8HNO3 → 3Pb(NO3)2 + 2NO + 4H2O
Qo’rg’oshin sirka kislotada ham eriydi:
2Pb + 4CH3COOH + O2 → 2Pb(CH3COOH)2 + 2H2O
Qo’rg’oshin, xuddi qalay kabi, konts. ishqor eritmasida qaynatilganda eriydi va vodorod gazi ajralib plyumbitlar hosil bo’ladi:
Pb +2NaOH +2H2O → Na2[Pb(OH)4] +H2
Qo’rg’oshin kislotalarda eriganda ikki valentli qo’rg’oshin tuzlari hosil bo’ladi. Ikki valentli qo’rg’oshin birikmalari nihoyatda mustahkam, ularni to’rt valentli qo’rg’oshin birikmalariga o’tkazish uchun kuchli oksidlovchilar ta’sir ettirish kerak. Ikki valentli qo’rg’oshin birikmalari qaytaruvchilik xossasini namoyon etmaydi, to’rt valentli qo’rg’oshin birikmalari esa kuchli oksidlovchilar hisoblanadi. Qo’rg’oshin uch xil oksid: PbO, PbO2, Pb3O4 hosil qiladi. Ular rangli moddalardir. Qo’rg’oshinning barcha birikmalar zaharli.
Pb(NO3)2 + Cl2 + 2H2O = PbO2 + 2HCl + 2HNO3
PbO2 – qo’ng’ir tusli kukun bo’lib, kislotali muhitda juda kuchli oksidlash xossasini namoyon qiladi. Masalan, kislotali muhitda ikki valentli marganesni etti valentli holatga o’tkazadi:
2Mn(NO3)2 + 5PbO2 + 6HNO3 → 2HMnO4 + 5Pb(NO3)2 + 2H2O
PbO2 +4HCl ↔ PbCl4 +2H2O
PbCl4↔ PbCl2 +Cl2
Qo’rg’oshin (IV)- oksid 3440 C ga qadar qizdirilganda Pb3O4 va kislorodga ajraladi. Agar qo’rg’oshin (IV)- oksidga o’yuvchi natriy qo’shib qizdirilsa, Na[Pb(OH)6] tarkibli komleks birikma hosil bo’ladi. Bu tuz suv yo’qotganda metaplyumpat Na2PbO3 ga aylanadi. Surik Pb3O4 ortoplyumbat kislota H4PbO4 ning qo’rg’oshinli tuzidir. Pb2[PbO4]. U qovoq rang kukun.
Surik Pb3O4 – kuchli oksidlovchi, masalan, kaliy yodidni kislotali muhitda yodga qadar oksidlaydi:
2KI +Pb3O4 + 8CH3COON → 2CH3COOK + I2 + 3Pb(CH3COO)2 +4H2O
Surik 5000 C ga qadar qizdirilganda termik dissotsilanish ro’y beradi:
2Pb3O4 → 6 PbO + O2
Do'stlaringiz bilan baham: |