O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus talim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Paul Routledge. 

 

Ona  yurtimiz  –  O„zbekiston  mustaqillik,  demokratiya,  zamonaviy  taraqqiyot 

yo„lidan borib so„nggi yillar ichida iqtisodiyot, ma‟naviyat va siyosiy islohotlar sohasida 

ulkan  muvaffaqiyatlarni  qo„lga  kiritmoqda,  xalq  farovonligi  yil  sayin  o„sib  bormoqda. 

Bugungi  kunga  kelib  O„zbekiston  jahon  hamjamiyatidan  o„zining  nufuzli  o„rnini 

egallamoqda. 

 

Biroq  bizning  yutuqlarimizni  ko„ra  olmaydigan  qora  niyatli  kuchlar  yo„q  emas. 

Ularning  niyati  O„zbekistonda  hukm  surayotgan  tinchlikni,  osoyishtalikni,  ijtimoiy 

barqarorlikni,  jamiyatimizdagi  bunyodkorlik  muhitini,  bugun  biz  barpo  etayotgan 

farovon  va  osuda  hayotni  buzishdir.  Halqimizning  yuragiga  vahima  va  qo„rquv  solish 

hisobiga  ularning  kelajakka  ishonchini  yo„qotish  millatlarni,  turli  dinlarga  e‟tiqod 

                                                 

1

 Taylor & Francis e- library nashriyoti, 2003 97-bet, 1-abzas, 1-13 qatorlar,                “Yangi 

siyosiy fikrlash” maqolasidan.      (4- ma‟ruza matniga mos tushadi) 

---

qiluvchilarni  bir-birlariga  qarshi  qo„yish  yo„lida  ular  har  qanday  iflos  usullardan 

foydalanishga urinmoqdalar. 

 

Muhtaram Prezidentimiz I.A.Karimov ikkinchi chaqiriq O„zbekiston Respublikasi 

Oliy  Majlisining  XIV  sessiyasida  so„zlagan  nutqida:  g„animlarimiz  «o„z  maqsadlariga 

erishish uchun odamlarni, avvalo, sodda, bilimli va hayot tajribasi past kishilarning ongi 

va tafakkurini chalg„itishga urinadi.»

1

, - deb bejiz aytmaganlar. 

 

O„zbekiston  o„zining  boy  tabiiy  resurslari,  mehnatkash  va  sodda  xalqi,  bitmas-

tuganmas  energiya  manbalari  bilan  atrofdagi  g„arazli  maqsaddagi  turli  yovuz  kuchlarni 

e‟tiborini  tortmoqda.  Bu  yovuz  kuchlar  «bo„lib  tashla  va  hukmronlik  qil»,  -  deb 

nomlangan  eski,  ammo  hozir  ham  juda  qo„l  keladigan  shior  ostida  Markaziy  Osiyoda, 

jumladan O„zbekistonda turli siyosiy nayranglarni, o„yinlarni o„ylab, rejalashtirib ularga 

katta-katta  mablag„lar  sarf  qilib,  o„zlarining  g„arazli  maqsadlarini  amalga  oshirishga 

intilmoqdalar. 

XXI  asr  boshiga  kelib  dunyo  mamlakatlari  o„rtasidagi  o„zaro  ta‟sir  shu  qadar 

kuchayib ketdiki, sodir qilinayotgan axborot hurujidan to„la ihotalanib olgan birorta ham 

davlat  yo„q.  Chunki  bugunga  kelib  axborot  almashinuvi  juda  katta  tezlikda  sodir 

bo„lmoqda.  So„nggi  50  yil  davomida  dunyoda  axborotlarni  tarqatish  tezligi  300  ming 

marta oshdi, narxi esa ming marta arzonlashdi. 

Har  qanday  axborot  huruji  shaxsga,  jamiyatga,  millat  va  davlat  manfaatlariga 

qarshi  qaratilgan  bo„ladi.  Chetdan  ko„rsatilayotgan  axborot  hurujlari  yoshlar 

dunyoqarashiga,  jamiyatdagi  barqarlrlikka,  tinchlik-osoyishtalikka,  mamlakatimizning 

ma‟naviy,  siyosiy,  iqtisodiy  va  madaniy  yuksalishiga  qarshi  qaratilmoqda.  Bugungi 

kunda  O„zbekistonga  nisbatan  chetdan  ko„rsatilayotgan  axborot  hurujlaridan  asosiy 

maqsad: mamlakatimizda istiqomat qilayotgan aholining turli qatlamlari, ayniqsa, yoshlar 

ruhiyatiga  salbiy  ta‟sir  ko„rsatish;  jamiyatimizdagi  mavjud  ijtimoiy-siyosiy  vaziyatni, 

millatlararo va dinlararo munosabatlarni, mavjud turmush tarzini izdan chiqarish; beqaror 

siyosiy  vaziyat  yuzaga  kelgach  esa,  hukumatga  milliy  manfaatlarimizga  zid  bo„lgan 

siyosiy-ijtimoiy,  iqtisodiy  sohalar  bilan  bog„liq  rejalarni,  ularning  manfaatlaridan  iborat 

amaliy choralarni zirlab itkazishdir.  

Bugungi  kunda  mamlakatimizga  qilinayotgan  axborot  hurujlari  «demokratiya, 

erkinlik  va  farovonlikni  ilgari  surish»  niqobi  ostida  turli  geosiyosiy  manfaatlarni  ham 

o„zida  mujassamlashtirgan.  Bunday  hurujlar  esa  turli  xalqaro  jamg„armalar,  axborot 

vositalari  (ayniqsa,  internet)  kabi  usullar  orqali  amalga  oshirilmoqda.  Ularning  oldi 

olinmasa,  ularga  qarshi  kurashilmasa,  oxir-oqibat,  ularning  ta‟sirida  odamlarning 

turmushi, yashash tarzi butunlay o„zgarib ketishi mumkin. 

Axborot  hurujining  shaxs,  oila,  tashkilot,  mahalla  va  jamiyatga  ta‟siri  dastlab 

unchalik  ko„zga  tashlanmasligi  mumkin.  Chunki  ijobiy  va  salbiy  mazmundagi 

axborotlarni  hamma  ham  tezda  farqlay  olmaydi.  Salbiy  mazmundagi  yot  g„oyalarni 

o„zida  mujassamlashtirgan  axborotlar  muayyan  kishilar  ongiga  singib  qolgandan  so„ng 

esa, ularni «o„chirib» tashlash oson kechmaydi. 

O„zbekiston  o„zining  milliy  mustaqilligiga  erishgandan  buyon  o„tgan  davr 

mobaynida,  turli  diniy-ekstremistik,  xalqaro  terrorchilik  tashkilotlari,  turli  siyosiy 

doiralar,  davlatlarning  manfaatlarini  o„zida  ifodalagan,  g„arazli  maqsadlarni  ko„zlagan 

axborot hurujlari muttasil ro„y berib kelmoqda. 

                                                 

1

  Каримов  И.А.  Ватанимизнинг  тинчлиги  ва  хавфсизлиги  ўз  куч-қудратимизга, 

халқимизнинг ҳамжиҳатлиги ва букилмас иродасига боғлиқ. Тошкент, Ўзбекистон, 2004. 

11б 

 

---

Bugungi  kunda  ham  diniy-ekstremistik  va  xalqaro  terroristik  tashkilotlar 

tomonidan  yurtimizda,  aholi,  ayniqsa,  yoshlar  o„rtasida  yashirincha  turli    varaqalar, 

adabiyotlarni  tarqatilishi  to„xtamayapti.  Buning  ustiga  turli  chet  el  axborot  vositalari, 

radio  to„lqinlarda,  xatto  internet  saytlarida  g„arazli  maqsadlarni  ko„zlovchi,  O„zbekiston 

Respublikamsidagi  tinch,  rivojlanish  yo„lini  ko„ra  olmayotgan  g„alamislarning 

bo„xtondan iborat chiqishlari avj olmoqda. 

G„oyaviy  dushmanlarimiz  asosiy  diqqat  e‟tiborni  ham  hayotning  achchiq-

chuchugini  tatib  ko„rmagan,  g„o„r  yoshlarga  qaratadilar,  chunki  yoshlar  shaxs  sifatida 

shakllanib ulgurmagan, turmush tashvishlarini boshdan kechirmagan  yoshlarni og„dirish 

oson. Shuni unutmaslik kerakki, g„oyaviy g„animlarimiz  o„z saflariga jalb etishda har bir 

kishiga  individual yondoshadilar. Kishilarni qiynayotgan muammolarni o„rganadilar, har 

bir  kishining  manfaatlaridan  kelib  chiqib,  odamlarning  his,  tuyg„ulariga  ta‟sir  etadilar. 

O„zlarini  ijtimoiy  siyosiy-iqtisodiy  muammolarni  hal  qiluvchi  kuch  qilib  ko„rsatadilar. 

Ular  yoshlarni  «buyuk»  ishlarga,  jalb  etishadi.  Natijada  tajribasiz  sodda  yoshlar  din 

himoyachisi,  payg„ambar  izdoshi,  buyuk  jihodchiga  aylanib  qoladilar.  Shuning  uchun 

yoshlarda  mafkuraviy  immunitetni  hosil  qilish  dolzarb  muammolardan  biridir.  So„nggi 

yillarda  g„animlar    bu  borada  intellektual  va  ommaviy  axborot  vositalaridan  ham 

foydalanilmoqdalar.  Muayyan  mafkuraviy  poligonlarning  muttasil  tarqatayotgan 

axborotlaridagi yovuz va zararli g„oyalar oqimi, jangari fil‟mlar, bolalarga mo„ljallangan 

buzg„unchi g„oyalar asosida ishlangan o„yinlar, kompyuter tarmoqlari  dasturlarini ishdan 

chiqaradigan  “virus”  larni  tarqatish  bunga  misol  bo„la  oladi.  Shuningdek,  hozirgi 

globallashuv 

sharoitida 

  g„oyaviy  qaramlikka  solishning  xilma-xil  usullari 

qo„llanilmoqda,  turli  «ovoz”lar,  ommaviy  axborot  vositalari,  axborot  texnologiyalari 

yordamida mafkuraviy tajovuzlar uyushtirilmoqda. 

Yoshlarni  o„z  mustaqil  va  erkin  fikrga  ega  bo„lishini  ta‟minlash  kerak.  Bu 

kurashda milliy g„oya asosiy qurol bo„lib xizmat qiladi. Milliy mafkura kishilarni begona 

g„oyalarning  zararli  ta‟siridan  asrovchi  qudratli  kuchga  ega.  Milliy  mafkurani  targ„ib 

qilishda ko„r-ko„rona targ„ibotni tushunmaslik kerak. Prezidentimiz Islom Karimov: «Biz 

kishilarning  dunyoqarashini  boshqarish  fikridan  yiroqmiz,  balki  biz  odamlarning 

tafakkurini boyitish, uni yagona ma‟no va mazmun bilan to„ldirish tarafdorimiz», - degan 

edilar.  Buning  uchun  fuqarolarimiz  bu  murakkab  vazifani  bajarish  borasidagi  muayyan 

mo„ljal – ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayotning barpo etish erkinligini to„la va 

to„g„ri tushunib olishlari muhimdir. 

Milliy  g„oyaning  jamiyat  ma‟naviy-mafkuraviy,  ijtimoiy-siyosiy  hayotida  amal 

qilayotgan  ta‟sir  samaradorligini  va  uning  ijtimoiy  sohalari  bilan  o„zaro  aloqadorligini 

oshirib borish orqali O„zbekistonning buyuk va porloq kelajagi barpo qilib boriladi. 

Talaba  yoshlarga  mamlakatimizda  hukm  surayotgan  tinchlik,  barqarorlik, 

bunyodkorlikka  asoslangan  jarayon  mohiyatini,  mazmunini  anglatish,  his  qildirishda, 

dunyoda  sodir  bo„layotgan  voqea-hodisalarni  milliy  g„oya  mohiyatidan  kelib  chiqqan 

xolda tushuntirib borish lozim. 

Yoshlar  ongi  va  qalbiga  milliy  istiqlol  g„oyasini  singdirish  borasidagi  ishlarni 

amalga oshirishda quyidagi taklif va mulohazalarni bayon etamiz. 

1.  Bugungi  kunda,  ayniqsa  ta‟lim  tizimiga  jalb  etilmagan  turli  yoshdagi  aholi 

qatlamlari, xususan yoshlar orasida milliy g„oyani targ„ib qilishning eng samarali usul va 

vositalarini ishlab chiqish zarur. 

2.  Yoshlar  ongi  va  qalbiga  milliy  g„oyani  singdirishda  nodavlat  tashkilotlarining 

rolini  oshirish  zarur.  Ayniqsa,  «Nuroniy»  jamg„armasi,  «Sog„lom  avlod  uchun», 

---

«Kamolot»,  «Oila  ilmiy-amaliy  markazi»,  «Mahalla»  jamg„armasi  va  boshqalarning 

faolligini oshirish zarur. 

3.  Ayniqsa,  ta‟lim  tizimiga  jalb  etilmagan  turli  yoshdagi  aholi  qatlamlari  orasida, 

mahallalarda,  fuqarolarning  o„zini-o„zi  boshqarish  organlarida,  tuman  va  shahar 

madaniyat  uylarida  adabiyot  va  san‟at  sohasida  yoshlarga  ibrat  bo„ladigan  qahramonlar 

timsolini yaratish maqsadga muvofiqdir. 

4.  Jamiyatni  yangilanishiga  olib  keladigan  milliy  qadriyatlarimizni  yoshlar  ongi  va 

qalbiga singdirish muhim ahamiyatga ega. 

5.  Mahallalarda  keksalarning  pand-nasihati,  kattalarning  shaxsiy  ibrati,  jamoaning 

hamjihatligi  misolida  yoshlar  ongi  va  qalbiga  ezgulik  g„oyalarini  singdirishni  targ„ib 

qilish zarur. 

6.  Yoshlarda 

mehnatsevarlik, 

adolatparvarlik, 

mehr-oqibat 

tuyg„ularini 

shakllantirishda oila, mahalla, mehnat jamoalarining rolini oshirish zarur.