О‘zbekiston Respublikasi Oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Maxsus sirtqi bо‘lim

Yangi mavzu bayoni.

Dars ikki o‘quvchi ijrosidagi avvaldan tayyorlab qo‘yilgan sahna ko‘rinishi bilan boshlanadi.
Bola maktabdan qaytayotib yo‘l bo‘yidagi terak niholini sindirib, ot qilib minadi. Yana bir ko‘chatdan xivich yasab, «ot»ni choptirib ketadi. Shunda singan terak niholidan ovoz chiqadi.
Terak niholi: — Gapimga quloq sol, Akromjon! Meni sindirib yaxshi ish qilmading. Men senga toza havo chiqarib beraman. Havodagi changlarni yutib, seni kasal bo‘lishdan asrayman. Qolaversa, o‘sib-ulg‘aysam, mendan imoratlar solishing, turli jihozlar yasashing mumkin.
(Akromjon o‘ylanib qoladi. Shu payt yo‘ldan o‘tayotgan otaxon ham terakning gaplarini ta’kidlab, bolani qilgan ishidan uyaltiradi.)
Bola: — Meni kechiring, bobo. Endi bunday ish qilmayman. Sen ham meni kechiraqol, Terakjon!
Terak niholi: — Mayli, kechirdim.
(Shundan so‘ng o‘qituvchi tabiat haqidagi kirish so‘zini boshlaydi).
O‘qituvchi: — Aziz o‘quvchilar, olimlarning hisob-kitoblariga qaraganda, 1 tup terak butun yoz davomida 75 kilogramm changni yutib qolar ekan. Endi tasavvur qilaylik, tevarak-atrofimizda o‘sayotgan yuzlab teraklar havodagi changlarni o‘zida tutib qolib, bizga kislorod yetkazib beradi. Ya’ni bizni xastaliklardan asraydi. Nafaqat teraklar, balki barcha daraxtlar, yashil o‘simliklar bizga havoni tozalab, kislorod ishlab chiqaradi. Shunday ekan, biz nima qilishimiz kerak?
O‘quvchilar: — Ularni asrashimiz, ko‘paytirishimiz kerak!
O‘qituvchi: — Barakalla! Biz daraxtlarni avaylasak, ularni ko‘paytirsak, o‘zimizni, o‘z sog‘ligimizni asragan bo‘lamiz.
Kompyuter monitorida o‘quvchilarga tanish bo‘lgan turli o‘simlik va daraxtlarning suratlaridan iborat slayd ko‘rsatiladi. So‘ng suhbat davom ettiriladi.
O‘qituvchi: — Tabiat nima?
Har bir o‘quvchi parta ustiga qo‘yilgan ana shu test savolidagi to‘g‘ri javobni belgilaydi.
O‘qituvchi javoblarni yig‘ib oladi. So‘ngra, tabiat haqidagi umumiy fikrlarni aytadi:
— Ko‘zimizga ko‘rinib turgan jamiki narsalar tabiatdir. Yer, suv, havo, quyosh, tog‘lar, insonlar, o‘simliklar, hayvonlar, qushlar, hasharotlar va hokazo. Ularning barchasi ko‘zga ko‘rinmas uzviy zanjir orqali bir-biriga bog‘lanib turadi. (Mavzu bayoni turli rasmlar, qo‘l mehnati mahsuli bo‘lgan qushlar, jonivorlarning shakllarini ko‘rsatish orqali to‘ldiriladi).

Tabiat

Havo

Qushlar