О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat

MAVZU: BIOSFERADA MODDA VA ENERGIYA ALMASHINUVI

1. Berilgan rasmlardan foydalanib, biosferada moddalar va energiyaning oziq zanjiri orqali berilishini sxemada ifoda eting.

Javob

5. MAVZU: MATEMATIK MODELLASHTIRISH METODINI TAHLILI

Matematik modellarni tuzish etaplari ketma-ketligini tо‘g‘rilab joylashtiring.

1

1-bosqich

A

modellashtirish kerak bо‘lgan real xodisalarni о‘rganib chiqish

2	2- bosqich		B	model asosida hisoblash va natijalarni haqiqatdan bor narsa bilan solishtirish
3	3- bosqich		C	о‘rganilayotgan jarayonni ta’riflab beruvchi matematik nazariyasini ishlab chiqish
Javob:		1-			2 -	3 -

5. MAVZU: TIRIK ORGANIZMLARNING BIOKIMYOVIY XUSUSIYATLARI VA FUNKSIYALARI

Biosferadagi tirik organizmlarning funksiyasi va kechadigan jarayonlarni bir biriga moslashtiring.

№	Funksiyalar		№		Jarayonlar
1	Energetik		A		Organik moddalarning parchalanishi. Oksidlanish-qaytarilish jarayonlari
2	Tо‘plovchi (akkumulyativ)		B		Moddalarning yerning tortish kuchiga qarshi yo’nalishda kо‘chirilishi
3	Parchalovchi (destruktiv)		C		Fotosintez, energiyaga boy bо‘lgan moddalarning parchalanishi, ozuqa zanjirlari orqali energiya va moddalarning о‘tkazilishi
4	Muhit hosil qiluvchi		D		Organizmning tana tuzilishi uchun zarur moddalarning hayot faoliyati natijasida tо‘planishi
5	Transport (migratsiya)		E		Tashqi muhitning fizik-kimyoviy xususiyatlarini о‘zgartirish
Javob:		1 -		2 -		3 -	4 -	5 -

5. MAVZU: EKOTIZIMLARNING О‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI

1. Biogeosenoz va ekotizimlarning bir-biridan farqlarini aniqlang va jadvalni tо‘ldiring.

1. 
   Tabiiy hodisa hisoblanadi.
   
2. 
   Ma’lum tabiiy chegaraga ega bо‘lgan fazoviy birlik;
   
3. 
   Qо‘shni biogeosenozlardanfitosenozi bilanajralib turadi.
   
4. 
   Biogeosenoz tarkibiga odam kirmaydi,
   
5. 
   Tabiiy yoki butunlay sun’iy hodisa bо‘lishi mumkin.
   
6. 
   Funksional birlik bо‘lgani uchunqо‘shni ekotizimlardanajralib turishi shart emas.
   
7. 
   Yirik ekotizimlar odatda odam ta’sirida bо‘ladi.
   

Biogeosenoz			Ekotizim
1	Tabiiy hodisa hisoblanadi	1		Tabiiy yoki butunlay sun’iy hodisa bо‘lishi mumkin
2	Ma’lum tabiiy chegaraga ega bо‘lgan fazoviy birlik	2		Funksional birlik bо‘lgani uchun qо‘shni ekotizimlardan ajralib turishi shart emas.
3	Qо‘shni biogeosenozlardan fitosenozi bilan ajralib turadi,	3		Yirik ekotizimlar odatda odam ta’sirida bо‘ladi.
4	Biogeosenoz tarkibiga odam kirmaydi	4		Ekotizimlarda ma’lum chegara yo’q

5. MAVZU: EKOTIZIMDA MODDA VA ENERGIYA О‘ZGARISHI

Ekotizimdagi moddalar almashinuvida qatnashadigan guruhlarning ketma-ketligini ifodalagan holda tegishli raqamlarni kataklarga yozing.

5. MAVZU: ATMOSFERANING TARKIBI VA TUZILISHI

1. 
   Topshiriq. Atmosferaning kimyoviy tarkibini manbalar yordamida aniqlashtiring.
   
2. 
   Topshiriq. Klasterni tо‘ldiring.
   

25-MAVZU: MUHOFAZAGA OLINGAN HUDUDLAR HAQIDA TUSHUNCHA

1. 
   topshiriq. Tushirib qoldirilgan sо‘zlarni yozing.
   

Surxon qо‘riqxonasi florasi tarkibiga oilaga

mansub endemiklardir.
tur yuksak о‘simliklar kiradi va ulardan
turi

2. 
   topshiriq. “Muammo” organayzerini tо‘ldiring
   

Muammoning turi	Muammoning kelib chiqish sabablari	Muammoni yechish yo‘llari va sizning xarakatingiz
Biologik xilma-xillikni saqlash

26-MAVZU: “QIZIL KITOB” NING AHAMIYATI

О‘zbekiston “Qizil Kitobi”ga kiritilgan yo‘q bо‘lib ketayotgan endemik tur baliqlarining rasmlari ostiga nomlarini qo‘ying

1. 
   Topshiriq.
   

1) Orol sanchari (tikanbaliq); 2) Amudaryo katta kurakburuni (qilquyruq);
3) Orol moylabdori; 4) Orol bakrasi

2. 
   Topshiriq. О‘zbekiston “Qizil Kitobi”ga kiritilgan hayvonlar turlarini aniqlang va jadvalga har bir rasm ostiga mos raqamlarni yozing.
   

Buxoro bug‘usi; 2) Qulon; 3) Burama shoxli tog‘ echkisi; 4) Oqboshli qumoy;
5) Sayg‘oq

27-MAVZU: EKOLOGIK MADANIYATNI SHAKLLANTIRISHNING О‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI

1. 
   Ekologik ta’limning barqaror rivojlanishdagi roli?
   

1. 
   tabiatga mexr uyg‘otish.
   
2. 
   tabiat bilan jamiyatning birligi va uyg‘unligi.
   

v) tabiatda barcha jonsiz va jonli tarkib birligi.
g) qadriyatlarni xurmat qilishga.
d) madaniyat va ekologiyaning birligi.

2. 
   Ekologik ta’limning eng muhim talablari?
   

1. 
   jonsiz va jonli tabiat, tabiat va jamiyat birligi, ekologik tanglik madaniyat
   

tangligi.

2. 
   jonli tabiatga munosabatni yaxshilash.
   

v) atrof-muhitga munosabat.
g) о‘z-о‘zini anglab yetish.
d) tirik organizmlarni xar xil darajada о‘rganish.

3.