О‘zbekiston Respublikasi Oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti

Дастлабки тангалар
Биринчи танга пуллар қачон пайдо бўлган деган савол ҳали узил- кесил ҳал бўлгани йўқ. Биринчи танга қаерда зарб қилинганлиги тўғрисида антик олимларнинг фикри турлича. Жумладан, Биринчи танга милоддан аввалги ХИИ асрларда Хитойда, кейинчалик Ҳиндистонда муомалага чиқарилган. Чунончи, Геродот ва Ксенофотларнинг маълумотига кўра, биринчи олтин ҳамда кумуш тангалар милоддан аввалги ВИИ асрда Кичик Осиёнинг Лидия давлатида Мермнад сулоласининг асосчиси Гигес (мил.ав. 692-654 й.) даврида олтин ва кумушнинг табиий қотишмаси электрум (баъзи манбаларда “электра”, Э.Ртвеладзенинг “Древние монети Средней Азии” асарида – “оқ олтин” иборасида қўлланилади)дан зарб этилган. Тулки лидияликларда муқаддас ҳайвон ҳисобланиб, энг улуғ маъбуда Бассарайнинг рамзи тасвири бўлган. Бу тангани лидияликлар олтин статер деб атаганлар. “Статер” юнонча - “тарози дастаги” деган маънони билдиради. Лидияликлардан бир неча ўн йиллардан кейин Юнонистоннинг Эгина шаҳрида ҳам танга зарб қила бошланган. Бунда биз лидияликларнинг таъсирини асло кўрмаймиз. Эгинада тангаларни Лидиядан ўзлаштирмай мустақил равишда ихтиро қилинган. Эгиналиклар тангани соф кумушдан зарб қилганлар. Унинг шакли ҳам, ундаги тасвир ҳам Лидияникидан ўзгача бўлган. Бу тангада тошбақа тасвирланган. Кўп ўтмай, лидияликлар ва эгиналиклар таъсири остида Юнонистоннинг бошқа шаҳарлари, уларнинг Қора денгиз бўйидаги мустамлакаларида, кейин мустақил равишда Эрон, Рим, Ҳиндистон, Хитой ва бошқа жойларда танга зарб қила бошладилар.
Лидия давлати Крез даврида (мил. ав. 561-546 й) Кир ИИ томонидан (546 й) қулатилган. Кейин Биметаллизмга (тилла ва кумуш қоришмаси) асосланган танга тизими татбиқ этилиб, бу тизим Эронда кенг тарқалди¹.
Нумизматика терминологияси.
Нумизматика ўзининг методикаси ва терминологиясига эга.
Танга типи – тасвир элементларининг барқарор композицияси, унга танганинг олд ва орқа томонидаги ёзувлар киради. Бу ҳолатда тангадаги ёзувнинг мазмуни аҳамият касб этмайди.