O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova

motsiyalar intensivligining yoshga bog‘liq dinamikasi.
Ayollarda emotsional 
intensivlikni maksimal ko‘rsatkichi 15-20 yoshda ko‘rinadi keyin 31 dan 60 
yoshgacha emotsional xususiyatlar namoyon bo‘lishi asta-sekin barqarorlashishi va
pasayishi kuzatiladi.
Motivatsion sohadagi o‘zgarishlar 
Ye
tuklik davrida yoshlarning talab va manfaatlarida sezilarli o‘zgarishlar yuz 
beradi. Ular o‘zlari uchun mutlaqo yangi bo‘lgan narsalarga qiziqishni boshlaydilar 
va ayni paytda ularni egallash uchun ishlatiladigan narsalarga qiziqishni 
yo‘qotadilar. Ular o‘tmish orzularini voqelik bilan bog‘lash, ya’ni ularni amalga 
oshirish vazifasiga duch keladilar. Bu davrda boshqalar uchun haqiqatni isbotlash 
istagi ko‘rinadi. 
46 dan 70 yoshgacha bo‘lgan guruh uchun eng muhimi sog‘liq, hayot hikmati, 
moliyaviy jihatdan xavfsiz, baxtli oilaviy hayotdir. Zavq, ijodkorlik, tenglik, 
bilimga alohida ahamiyat berilmaydi. 
Qizig‘i shundaki, har bir yosh guruhida erkaklar va ayollar o‘rtasidagi 
qadriyatlarda farqlar kuzatilmagan. Yoshlik davrida (20-25 yosh) o‘z-o‘zini 
ifodalash va o‘z-o‘zini tasdiqlash istagi hukmronlik qiladi. Yetuklik davrida (26-40 
yosh) o‘z-o‘zini ro‘yobga chiqarish extiyoji seziladi, o‘z-o‘zini tasdiqlash uchun 
uning ichki salohiyatini amalga oshirish tufayli (ko‘nikmalar) bu nafaqat va 
boshqalarning hurmatiga sazovor bo‘lish uchun emas balki, o‘z-o‘ziga bo‘lgan 
ijobiy munosabatni shakllantiradi. Bu davrda (41-55 yoshlar) xavfsizlikka bo‘lgan 
ehtiyoj dolzarb sanaladi. Bu davr oxiriga kelib ma’naviy soha, altruizm va 
boshqalarga xizmat ko‘rsatish qadri orta boshlaydi. 55 yoshdan so‘ng bu ehtiyojlar, 
ijtimoiy sohada esa hukmronlik qila boshlaydi. Ijodkorlik va o‘z-o‘zini anglash, 
shuningdek, gnostik hissiyotlarning qiymati oshadi. Jinsiy istak va hohish 
ehtiyojlaridan biri sifatida, yosh o‘zgarishi bilan sezilarli darajada o‘zgaradi, 

---

186 
erkaklar va ayollar uchun bir xil emas: erkaklarda yosh kattalashishi bilan pasaysa, 
ayollarda esa yosh kattalashgani bilan ko‘tarilib boradi. Shu munosabat bilan, ikki 
qarama-qarshi bosqich yuzaga keladi hamda jinsiy aktivlik ayollarda va erkaklarda 
o‘rta yetuklik davrida uyg‘un holatiga keladi. 
Ishlab chiqarish sohasida motivatsiya ikki xil bo‘lishi mumkin: tez natija olish va 
korxona yoki biznesni rivojlantirish. Ye. P.Ilin olgan natijariga ko‘ra 
motivatsiyaning bu ikki turi yosh bilan turli yo‘nalishlarda o‘zgaradi: natijalarga 
bo‘lgan motivatsiya ortadi va rivojlanishga bo‘lgan motivatsiya kamayadi.