O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika unversiteti huzuridagi pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi

Galogen almashgan kislotalar

Tuzilishida bir vaqtning o’zida galogen atomlari va karboksil guruhi bo’lgan birikmalarga galogenalmashgan kislotalar deyiladi.

Karboksil guruhi va galogen atomining o’zaro holatiga qarab ular , , - va hokazo galogen almashgan kislotalarga; galogen atomlarining soniga qarab esa bir va ko’p galogen almashgan kislotalarga bo’linadilar va quyidagicha nomlanadilar:




Olinish usullari. Kislotalarni bevosita galogenlash bir muncha qiyinchilik tug’diradi. Chunki karboksil guruhidagi elektronlar bulutining yuqoridagicha siljishi natijasida uglerod atomi neytral holatda bo’ladi.

1. 
   
   
   -galogen almashgan kislotalarni olishda Gel-Folgat-Zelinskiylar tomonidan yaratilgan usul, ya’ni kislotalarga xlor yoki bromni fosfor ishtirokida ta’sir etish keng qo’llaniladi:
   

Bu usul bilan ftor va yod almashgan kislotalarni olib bo’lmaydi.

2. 
   - galogen almashgan kislotalar to’yinmagan kislotalarga galoid vodorodlar ta’sir ettirilib olinadi.
   
3. 
   
   
   - galogen almashgan kislotalar oksikislotalar yoki laktonlarga galoidvodorodlar ta’sir ettirib olinadi: