O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

2.Spiral  kipriklilar  (Spirotricha)  kenja  sinfi  vakillarida  kipriklar  og‘iz  atrofida  soat 
mili  aylana-digan  tomonga  spiralga  o‘xshash  buralib  joylashgan.  Bu  kipriklar  og‘iz  oldida  bir 
necha qator membranellalarni hosil qiladi. 
Spiral  kipriklilar  harxil  kipriklilar  (Heterotricha),  qorin  kipriklilar  (Hypotricha)  va  kam 
kipriklar  (Oligotrichia)  turkumlariga  bo‘linadi.  Har  xil  kipriklar  (Heterotricha)  turkumli 
turlarida og‘iz atrofidan tashqari butun tana yuzasi bir xil mayda kipriklar bilan qoplangan. Har 
xil  kipriklilar  eng  yirik  infuzoriyalardir.  Ularning  katta  yadrosi  zanjirsimon  (trubach  -  Stentor 
avlodlari),  spiralsimon  (Spirostomium)  bo‘ladi.  Boshqa  bir  vakili  bursariya  (Bursaria)ning  juda 

---

keng  qopga  o‘xshash  og‘izoldi  chuqurchasi  bo‘ladi.  Ayrim  vakillari  amfibiyalarda  parazitlik 
qiladi. 
Qorin  kipriklilar  (Hypotricha)  turkumiga  mansub  bo‘lgan  turlar  chuchuk  suvlarda  va 
dengizlarda  ko‘p  uchraydi.  Qorin  qismida  joylashgan  bir  qancha  kipriklari  birlashib,  ancha 
yo‘g‘on  o‘simtalar  -  sirrilarni  hosil  qiladi.  Chuchuk  suvlarda  keng  tarqalgan  yirik  infuzoriya 
stilonixiya (Stylonichia) ana shu sirrilari yordamida suv tubidagi narsalar ustida  yugurib yurishi 
mumkin (24-rasm). 
Kam 
kipriklilar 
(Oligotrichia) 
turkumida 
kipriklar 
faqat 
og‘iz 
yonidagi 
membranellalardan  iborat.  Ularning  tanasi  yengil  qonussimon  chig‘anoq  ichida  joylashgan. 
Chig‘anokdan  og‘izoldi  membranellalari  chiqib  turadi.  Hamma  vakillari  dengiz  planktoni 
tarkibiga kiradi.