O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

592 s. 276-340 betlar mazmun mohiyatidan foydalanildi. 
 

---

    Molluskalar  filogeniyasi.  Molluskalarning  embrional  rivojlanishi,  xususan,  tuxum 
xujayrasining  maydalanishi,  mezodermaning  hosil  bo‘lishi,  shuningdek  troxofora  lichinkasi 
ularni  halqali  chuvalchanglar  bilan  qarindoshligini  ko‘rsatadi.  Bundan  tashqari  eng  sodda 
tuzilgan yonboshnervlilar va monoplakoforalarning tuzilishida metamerlik xususiyati yaqqol ko‘ 
zga tashlanadi. 
Bu xususiyatni nautilusda ktenidiy jabralar, buyraklar va yurak bo‘lmalari soni 2 juftdan 
bo‘ lishi ham isbot qiladi. Molluskalar evolyutsiyasini ko‘ rsatib berishda ichki organlar, ayniqsa 
selom bo‘ shlig‘i organlaridagi metamerlik belgilari ko‘proq ahamiyatga ega. Neopilinaning 6—
7 juft  metanefridiy tipidagi  ayirish organi,  2 juftdan jinsiy  bezlar va  yurak bo‘lmasi  ular tanasi 
dastlab  6—7  bo‘g‘imdan  iborat  bo‘lganligini  ko‘rsatadi.  Bu  hol  molluskalarning  qadimgi 
ajdodlari  tanasi  oz  sondagi  larval  lichinka  uchun  xos  halqalardan  iborat  oligomer  halqali 
chuvalchanglar  bo‘lganligidan  darak  beradi.  Oligomerizatsiya  tufayli  bir  qancha  organlar 
(buyrak, yurak bo‘lmasi, haqiqiy ktenidial jabralar) soni kamayib ketgan. 
Hozirgi  molluskalar  orasida  monokoplakoforalar  eng  sodda  tuzilgan.  Buni  neoplinaning 
tuzilishi  ko‘rsatib  turibdi.  Monoplakoforalar  tuzilishining  ayrim  belgilari,  xususan  yurak 
qorinchasining  ikkita  bo‘  lishi  bilan  plastinkajabralilar,  qorinoyoqlilar  va  boshoyoqlilarning 
embrioniga o‘xshab ketadi.