O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Hazm  qilish  sistemasi.  Nematodalarning  og‘iz  teshigi  tanasining  oldingi  uchida 
joylashgan bo‘lib, odatda uchta (bitta orqa, ikkita yon) maxsus o‘simtalar - lablar bilan o‘ralgan. 
Naysimon  ichagining  oldingi  qismi  og‘iz  bo‘shlig‘i  -stoma  va  halqumga  bo‘linadi  (63,  64-
rasmlar). Ayrim  yirtqich va zooparazitlar stomasida kutikula o‘simtasidan iborat tishlar bo‘ladi. 
O‘simlik parazitlari stomasi esa sanchib so‘ruvchi organ- stiletni hosil qiladi. Halqum devorida 
muskul    va  hazm  bezlari  joylashgan.  Bir  qancha  nematodalar  halqum  muskullari  hujayralari 
kengayib,  bulbus  hosil  qiladi.  Halkum  ektodermadan  hosil  bo‘ladi,  uning  tirqishi  uchburchak 
shaklda,  devori  xitinlashgan.  Halqum  endodermal  o‘rta  ichakka  o‘tadi.  O‘rta  ichak  bir  qavat  

---

silindrsimon hujayralardan iborat. Qisqa orta ichak murtak ektodermasidan hosil bo‘ladi. Ayrim 
nematodalar ichagi reduktsiyaga uchragan. 
Nematodalar  har  xil  usulda  oziqlanadi.  Erkin  yashovchi  nematodalar  har  xil  mayda 
organizmlar bilan oziqlansa, parazit turlari hayvon  yoki o‘simlik hujayralari shirasi, ba‘zan qon 
so‘rib  oziqlanadi.  O‘simlik  parazitlari  ozig‘i  ichakdan  tashqarida  hazm  bo‘ladi.  Buning  uchun 
stilet  orqali  o‘simlik  to‘qimalariga  hazm    fermentlari  chiqariladi.  Nematodalar  ana  shu 
fermentlar ta‘sirida chala hazm bo‘lgan oziqni stileti yordamida so‘rib oladi.