O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi narziyeva nargiza norkuziyevna

8-MAVZU: O‘QITUVCHINING PSIXOLOGIK PORTRETI. 

O’QITUVCHI SHAXSIGA QO’YILADIGAN TALABLAR. 

REJA: 

1.

 

О‘qituvchining psixologik portreti. 

2.

 

O’qituvchi shaxsiga qo’yiladigan talablar. 

3.

 

Maxsus pedagogik faoliyatdagi talablar. 

1.

 

0‘qituvchining psixologik portreti. 

Psixologik portret - kuzatilgan ob’ektni foto (rasm) orqali kuzatuvchi tomonidan 

faktik ifodalanishi, ya’ni kuzatilgan ob’ektni xususiyatlariga jins, yosh, ish staji, kasb 

va boshqa omillarning ta'sirini aniqlash uchun foydalaniladi. 

Kuzatish  natijalarini  umumlashtirishda  ma’lumotlar  miqdor  va  sifat  jihatidan 

tahlil  qilinadi,  tajriba  yakunlari  bo’yicha  g’oyalar,  umumlashmalar,  xossalar, 

qonuniyatlar,  mexanizmlar,  holatlarning  ilmiy  psixologik  talqini  amalga  oshiriladi. 

Kuzatish yakunida to’plangan ma’lumotlar ilmiy hisobot sifatida muayyan qoidalarga 

asoslangan  holda  quyidagi  tartibda  joylashtiriladi:  kirish,  metodikalarning  tasnifi, 

natijalarning  bosqichma-bosqich  tahlili,  ularning  muhokamasi,  izlanishlarning 

xotimasi  va  xulosalari,  amaliy  xususiyatga  ega  bo’lgan  tavsiyalar,  ko’rsatmalar 

berilishi, foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati va nihoyat ilovalar (har bir qism o’ziga 

xos yakunlangan, tugallangan ma’no anglatishi lozim). 

O’qituvchi  psixologik  portreti  kuzatish  jarayonida  o’quvchilarni  bahs,  munozara 

jarayonida o’zaro ta’sir o’tkazish imkoniyatini aniqlash uchun qo’llash ijobiy natijalar 

beradi: 

-

 

umumiy muammo mohiyatiga guruh a’zolarini yo’naltirish; 

---

 

125 

 

-

 

guruh a’zolari tomonidan muammoni yechish yo’llarini baholash; 

-

 

bahs (munozara, diskussiya) jarayonini nazorat qilish; 

-

 

umumiy fikrga kelish uchun guruhiy qaror qabul qilish; 

-

 

muammo yechimiga erishishdagi guruh a’zolarining birdamligi va 

hamjihatligi. 

Kuzatish  yakunlari  bo’yicha  umumpsixologik  xulosalar  chiqarish,  milliy, 

etnopsixologik, hududiy xususiyatlarni qat’iy ravishda sharhlash, yosh davrlari, jinsiy 

xususiyatlariga  taalluqli  mulohazalar  bildirish- psixologik bilimlarning  boyishiga  olib 

keladi.  Tajribalarda,  kuzatishlarda  to’plangan  materiallar  qiymatini  oshirish  uchun 

vujudga  kelgan barcha omillarni psixologik  tahlil qilish, statistik  metodlardan unumli 

foydalanish zarur, toki bu mezonlar ma’lumotlarning ilmiylik darajasini yuksaltirishga 

xizmat qilsin. 

Psixologik  portreti  kuzatish  natijalarini  miqdoriy  tahlil  qilishda  statistik 

metodlarni quyidagi tartibda qo’llash lozim: 

-

 

olingan natijalarni foizlar bo’yicha hisoblab chiqish; 

-

 

to’plangan ma’lumotlarning o’rtacha arifmetik qiymatini topish; 

-

 

son qatoridagi o’rtacha kvadrat og’ishni hisoblash (sigma); 

-

 

son qatoridagi miqdorlar tarqoqligini aniqlash (dispersiya); 

-

 

omillar o’rtasidagi muayyan munosabatlar mavjudligini (korrelyasion) 

tahlil qilish; 

-

 

ma’lumotlar, metodikalar ishonchlilik darajasini aniqlash uchun Stbyudent 

mezonidan foydalanish lozim. 

2.