O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

 
Ideallashtirish  (frans.  idealisation,  ideal  —  ideal)  —  jarayon  bo‗lib 
voqelikni  va  tajribada  prinsipial  amalda  oshirib  bo‗lmaydigan,  lekin  real 
olamda  ularning  timsoli  bo‗lgan  ob‘ektlarning  tushunchalarini  fikran 
shakllantirishni  ifodalaydigan  tushuncha.  Ideallashtirilgan  ob‘ektlar  pirovard 
natijada  ob‘ektiv  ashyolar,  real  jarayonlar  va  hodisalarning  in‘ikosi  sifatida 
maydonga  keladi.  Mas.,  I.  natijasida  hosil  bo‗lgan  matematikadagi  ―nuqta‖ 
tushunchasini  real  olamda  nuqta  sifatida,  ya‘ni  o‗lchovga  ega  bo‗lmagan, 
biron  bir  ob‘ektni  topish  mumkin  emas,  chunki  o‗lchovsiz  narsani  o‗zi 
bo‗lmaydi.  Xuddi  shu  kabi  ushbu  fanni  ―to‗g‗ri  chiziq‖,  ―aylana‖ 
tushunchalari,  fizikani  esa  ideal  gaz,  ―mutlaq  (absolyut)  jism‖,  ―inersiya‖ 
singari  tushunchalari  I.natijasida  hosil  bo‗lgan.  I.  yordamida  shakllangan 
tushunchalardan  keyinchalik  bu  real  ob‘ektning  in‘ikosi  sifatida  izlanishlar 
olib  borishda,  mulohazalar  yuritishda,  real  jarayonlar  mavhum  sxemalarini 
tuzishda  keng  foydalanish  mumkin.  Bu  borada  I.  modellashtirish  usuli  b-n 
uzviy  bog‗liqdir.  I.ning  natijasi  bo‗lgan  tasavvurlarni  hosil  silgan  kishilar 
ularni xuddi hasisatan ham mavjud ob‘ektiv fenomen deb hisoblaydilar. Bular 
esa u ob‘ekt fenomenlarini yanada teranros tushunish uchun xizmat siladi. Shu 
ma‘noda  I.  modellashtirish  uslubi  b-n  uzviy  bog‗liqdir.  I.  ilmiy  yoki  g‗ayri 
ilmiy,  real  yoki  mavhum  bo‗ladi.  Ilmiy,  real  I.ni  mavhumdan  farslaydigan 
belgi  shundan  iboratki,  unda  hosil  etilgan  ideallashtirish  ob‘ektlari,  shaxslar 
muayyan sharoitlarda I. tirilgan, ya‘ni real ob‘ektlar atamalarini ishlatib, talsin 
etish  mumkin.  Mas.,  kommunizm  xasidagi  ta‘limot  xuddi  xasisiy  idealdek 


 
65 
tushunilgan bo‗lsa ham aslida u xom hayol bo‗lib chisdi. I.ga yo‗l so‗ymaslik 
uchun  barcha  ob‘ekt  va  ijtimoiy  fenomenlarga,  atosli  shaxslarga  me‘yorida, 
ya‘ni oshirmay –toshirmay, ko‗pirtirmay tavsif, baholar berish lozim. Xulosa 
shuki, I.ning ilmiy fal.da o‗rinsiz, asossiz hisoblanadigan, ayrim narsa, hodisa, 
shaxslarga  me‘yordan  orttirib  baho  berib,  ob‘ektiv  hasisatga  putur 
etkazadigan,  misdor  va  sifatning  sintezi  bo‗lish  me‘yor  nisbatlarini  buzib 
tavsiflaydigan zararli urinishdir. 
Ierarxiya  – bir  narsaning  funksional  ahamiyati  yoki  xizmat  mavqeiga 
ko‗ra ikkinchi narsaga, uchinchi narsaga va hokazolarga bo‗ysunishi.  

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish