O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet156/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

Mas‘uliyat — ijtimoiy ahamiyatli burch va vazifalarning bajarilishiga, 
oqibatiga xatti-harakat negizida yotgan axloqiy tamoyillarga amal qilinishiga 
muayyan  kimsa  yoki  sotsial  guruhning  javobgarligini  bildiradigan  fal-iy-
axloqiy  kategoriya.  M.  burchning  muayyan  kishilar  tomonidan  amalga 
oshirilishi  jamiyatning  to‗laqonli  a‘zosi  qilib  etkazishga  burchli.  Oilada  va 
maktabda  tarbiya  va  ta‘limni  tegishli  darajada  tashkil  etishga,  ta‘lim  va 
tarbiyaning  samarali  bo‗lishini  ta‘minlashga  ota-ona  belgilangan 
o‗qituvchilar  mas‘ul.  Burchdan  farqli  o‗laroq  M.  quyidagi  jihatlarga  ega 
bo‗ladi:  yosh  avlodni  jamiyatga  tayyorlash  jamiyat  a‘zolarining  burchi, 
ammo  tarbiya  va  ta‘limga  ota-ona  va  muallimlar  javobgar;  vazifani 
bajarishga  faqat  salohiyatli  mutaxassislar  mas‘ul;  kishilar  hamma  narsaga 
emas,  o‗ziga  topshirilgan  ishga  mas‘ul.  M.sizlik  odob  ilmida  me‘yoridan 
og‗ish  tarzida  baholanadi  va  buning  uchun  ma‘naviy  va  moddiy  javob 
beriladi.  Axloqda  og‗ishlar,  xususan,  devident  xulq  tabiati  ko‗p  hollarda 
mas‘uliyat nuqtai nazaridan baholanadi. Chunonchi, o‗z xulqining nizomiga 
mos  kelish-kelmasligini  baholash  bu  xulqning  oqibati  jamiyatga  qanchalik 
moddiy yoki ma‘naviy zarar keltirishni aniqlash b-n bog‗liq. Demak, m.ning 


 
112 
tub boisi ijtimoiy manfaatlar b-n belgilanadi. 
Matriarxat (lot.  mater-ona  va  yun.  arche-hokimiyat)  –  onalar  huquqi, 
ginekokratiya.  Urug‗chilik  tuzumining  ikkinchi  bosqichida  ayol  hukmron 
mavqega  ega  bo‗lib,  mulk  va  mansablar  ona  urug‗i  tamoyili  asosida  meros 
bo‗lib o‗tgan. Nikohdan so‗ng er xotin jamoasiga o‗tib yashagan (matrilokal 
nikoh)  yoxud  er-xotin  o‗z  jamoalarida  yashab  turishgan.  Mas.,  jamoa  ishlab 
chiqarishda ayol ustuvor mavqega egaligi (avlod tarbiyasi, jamoa xo‗jaligi va 
oilani yuritish singari muhim hayotiy vazifalar) va jamoaning ijtimoiy hayoti 
(uning ishlarini boshqarish, jamoa a‘zolari munosabatlarining tartiboti, diniy 
marosimlarni o‗tkazish va sh. k.). Ilmiy tadqiqotlarning shohidlik berishicha, 
M.  davri  ayrim  xalqlarda  bo‗lmagan.  ―M.‖  atamasi  birinchi  marta  Baxofen 
tomonidan qad. klassik afsonalarni tahlil qilish orqali fanga kiritilgan. Janubi-
Sharqiy Osiyodagi minangkabau va mikronezlarning ayrim guruhlarida hozir 
ham M. qoldiqlarini kuzatish mumkin.  

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish