O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet164/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

Mezosegregatsiya — bir-biriga qo‗shni hududlar doirasida bo‗linishni 
ko‗zda tutadigan irqiy segregatsiya. 
Me‘yor  –  ob‘ektning  sifat  va  miqdoriy  jihatlari  o‘zaro  bog‗liqligini 
anglatadigan,  mazmun  va  shakl,  imkoniyat  va  voqelik  o‗rtasidagi  zaruriy 
uyg‗unlik ta‘minlanishini ifodalaydigan falsafiy tushuncha; me‘yoriy qoida – 
amalga oshirilishi zarur bo‗lgan yoki istisno qilinadigan xatti-harakatlar. M. 


 
117 
tushunchasi  qad.  Hindiston,  Xitoy  va  Yunonistondagi  fal-iy  qarashlarda 
shakllana  boshlagan  Markaziy  Osiyo  mutafakkirlari  (Ibn  Sino,  Beruniy  va 
sh.k)  ham  ushbu  atamadan  tabiiy-fal-iy  asarlarida  foydalanganlar.  Ular  o‘z 
asarlarida tabiiy va ma‘naviy ruhiy M.ga oid fikr-mulohazalarni bildirganlar. 
M.ni,  fal-iy  kategoriya  sifatida  asosan  Gegel  o‘z  fal.sida  qayd  etgan.  har 
qanday ob‘ektning sifati muayyan miqdor (moddiy tizimlarning xususiyatlari
unsurlari,  soni  va  h.k.)  b-n  uzviy  bog‗lisligi  b-n  belgilanadi.  Ularning 
talablariga  rioya  qilish  kundalik  turmushimizda  hamda  bilish  jarayonida 
ko‗zlangan maqsadga erishishimizga imkon beradi. Mas., ―Ta‘rif teng hajmli 
bo‗lishi  kerak‖,  degan  qoidaga  rioya  etilish  tushunchaga  beriladigan 
ta‘rifning mantiqan to‗g‗ri bo‗lishini ta‘minlaydigan shartlardan biridir. Agar 
bu qoida talabi buzilsa, tushunchaga beriladigan ta‘rif haddan tashqari keng 
(mas.,  ―Fan  -  bilimlar  sistemasi‖)  yoki  haddan  tashqari  tor  (mas.,  ―Fan  - 
g‗oyalarda ifoda etilgan bilimlar sistemasi‖) bo‗lib qoladi. Gapda ifodalangan 
M.lar hukmni (mulohazani) ifoda qilishi ham, qilmasligi ham mumkin. Mas., 
―Urushni  targ‗ib  qilish  qat‘iyan  man  qilinadi‖,  degan  gap  –  normativ  fikr, 
hukmni  (mulohazani)  ifoda  etmaydi.  ―Saidov  O‗zbekiston  Respublikasi 
fuqarosi  sifatida  mehnat  qilish  huquqiga  ega‖,  degan  fikr  esa  M.  (me‘yoriy 
qoida)  haqidagi  hukm  (mulohaza)  hisoblanadi;  bunda  M.  ―O‗zbekiston 
Respublikasi fuqarolari mehnat qilish huquqiga ega‖, degan fikrdan iborat‖); 
shuning  uchun  ham  u  mantiqiy  qiymatga  ega,  ya‘ni  chin  fikrni  ifoda  etadi. 
Demak,  M.  haqidagi  hukmlar  (normativ  hukmlar)  boshqa  hukmlar  singari 
mantiqiy qiymatga ega, ya‘ni chin yoki xato fikrni ifoda etadilar. M.lar ilmiy 
bilishda  qoidalarni  metodlarni,  huquqiy  sohada  –  huquqiy  normativ 
hujjatlarni  (mas.,  qonunlarni,  kodekslarni,  buyruqlarni  va  sh.  k.ni),  axloq-
odob  M.larini  va  b.  sohalardagi  normativ  fikrlarni  ifoda  qiladilar.  Ularning 
bilishdagi  va  amaliyotdagi  ahamiyati  ana  shu  b-n  belgilanadi.  M.  doirasida 
miqdor  o‘zgarishlarining  chegarasi  mavjud.  Ushbu  chegara  (misdor 
o‘zgarishlari, unsurlarining katta-kichikligi, diskretligi, davriyligi, bog‗lanish 
tartibi, tuzilishi, harakati va h.k) dan hatlab o‘tilganda, ob‘ekt boshsa shaklni 
olishi  mumkin.  M.  ob‘ektning  sifat  o‘zgarishlari,  o‘z  navbatida,  miqdoriy 
o‘zgarishlarga  olib  keladi.  M.  musiqada  ritm,  garmoniya,  arxitekturada 
ansambl  va  h.k.  asosini  tashkil  etadi.  Jamiyatda  M.  kategoriyasi  muhim 
ilmiy-nazariy va amaliy ahamiyatga ega. 

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish