7-mavzu. Tabiiy resurslar va ulardan oqilona foydalanish
Biosfera hakida tushuncha, uning tuzilishi. Biosfera hakida hozirgi zamon ilmiy qarashlarning shakllanishida V.I. Vernadskiyning roli, Tirik va biokos moddalar.
Biosferaning energetik balansi. Biosferada muhim kimyoviy elementlarning aylanishi. Quruqlik va okeanlarning birlamchi mahsulotlar
|
|
II.2. Ma’ruza mavzularini taqsimlanishi
|
|
|
2-semestr
|
|
№
|
Ma’ruza mavzulari
|
Soati
|
1
|
Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish faniga kirish.
|
2
|
2
|
Tabiatni muhofaza qilishning ilmiy nazariy asoslari.
|
2
|
3
|
Populyatsiyalar ekologiyasi
|
2
|
4
|
Ekotizimlar ekologiyasi va Biosfera
|
2
|
5
|
Atmosfera, Gidrosfera va litosfera va uni muhofazasi
|
2
|
6
|
O’simlik va xayvonot dunyosini muhofaza qilish.
|
2
|
7
|
Tabiiy resurslar va ulardan oqilona foydalanish
|
2
|
|
2 semestr bo’yicha jami
|
14 soat
|
|
Umumiy jami
|
14 soat
|
|
|
|
|
|
|
|
|
III. Laboratoriya mashg’ulotlar
Laboratoriya mashg’ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
O`zbekiston hududidagi ekologik ahvol va uning kelajagi.
Ekologik omillar. Yorug`lik, Namlik va xarorat
Shaxarlarda shovqin muammosi va inson salomatligi
Atmosferaning transport chiqindilari bilan ifloslanishini aniqlash
Daraxtlarni radial xalqalaribo`yicha avvalgi yillardagi ekologik vaziyatni aniqlash
Qishloq xo`jaligi ekinlaridagi nitratlarni aniqlash
Turli joylarda o`suvchi o`simliklarning morfologik farqlari
O`simlikni yosh tuzulmasi
|
|
III.2. Laboratoriya mashg’ulot mavzularini taqsimlanishi
|
|
|
2-semestr
|
|
№
|
. Laboratoriya y mashg’ulot mavzulari
|
Soati
|
1
|
O`zbekiston hududidagi ekologik ahvol va uning kelajagi.
|
2
|
2
|
Ekologik omillar. Yorug`lik, Namlik va xarorat
|
2
|
3
|
Shaxarlarda shovqin muammosi va inson salomatligi
|
2
|
4
|
Atmosferaning transport chiqindilari bilan ifloslanishini aniqlash
|
2
|
5
|
Daraxtlarni radial xalqalaribo`yicha avvalgi yillardagi ekologik vaziyatni aniqlash
|
2
|
6
|
Qishloq xo`jaligi ekinlaridagi nitratlarni aniqlash
|
2
|
7
|
Turli joylarda o`suvchi o`simliklarning morfologik farqlari
|
2
|
8
|
O`simlikni yosh tuzulmasi
|
2
|
|
2-semestr bo’yicha jami
|
16 soat
|
|
Umumiy jami
|
16 soat
|
|
IV. Mustaqil ta’lim va mustaqil ishlar
Ma’ruza mashg’ulotlarga tayyorgarlik ko’rish
Amaliy mashg’ulotlarga tayyorgarlik ko’rish
Ekologiya fani va uning bo’limlari, ekologiyaning vazifalari.
Muxit va ekologik omillar. Muxitga organizmlarning moslashishi.
Suv, havo va tuproq muxitlari va ularning ifloslanishi.
Biomaromlar va tirik organizmlarning hayotiy shakllari. Vaqt ekologik omili.
Populiyatsiyalarning umumiy tasnifi.
Biotsenoz, biogeotsenoz va ekotizimlarning tuzilmalari va hususiyatlari.
Tabiat va jamiyat orasidagi munosabatlar. Ilmiy texnika revolyutsiyasining tabiatga ta`siri.
O’zbekistonda tabiatni muhofaza qilish.
Atmosfera havosini ifloslanishi insonga ta’siri va undan muhofazalanish.
Tuproq ekologiyasi. Tuproqning paydo bo‘lishi. Tuproqdagi muammolar va ularga qarshi kurash.
Yer haqidagi qonun va tuproq muhofazasi.
O‘simlik va Hayvonot dunyosini muhofaza qilish.
O’zbekistonning suniy va tabiiy landshaftlar.
Mustaqil o’zlashtiriladigan mavzular bo’yicha talabalar tomonidan referatlar tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi.
|
|
|
IV. 1. Mustaqil ta’lim mavzularini taqsimlanishi
|
|
|
1-semestr
|
|
№
|
Mustaqil ta’lim mavzulari
|
Soati
|
|
Ma’ruza mashg’ulotlarga tayyorgarlik ko’rish
|
2
|
|
Amaliy mashg’ulotlarga tayyorgarlik ko’rish
|
2
|
|
Ekologiya fani va uning bo’limlari, ekologiyaning vazifalari.
|
2
|
|
Muxit va ekologik omillar. Muxitga organizmlarning moslashishi.
|
2
|
|
Suv, havo va tuproq muxitlari va ularning ifloslanishi.
|
2
|
|
Biomaromlar va tirik organizmlarning hayotiy shakllari. Vaqt ekologik omili.
|
2
|
|
Populiyatsiyalarning umumiy tasnifi.
|
2
|
|
Biotsenoz, biogeotsenoz va ekotizimlarning tuzilmalari va hususiyatlari.
|
2
|
|
Tabiat va jamiyat orasidagi munosabatlar. Ilmiy texnika revolyutsiyasining tabiatga ta`siri.
|
2
|
|
O’zbekistonda tabiatni muhofaza qilish.
|
2
|
|
Atmosfera havosini ifloslanishi insonga ta’siri va undan muhofazalanish.
|
2
|
|
Tuproq ekologiyasi. Tuproqning paydo bo‘lishi. Tuproqdagi muammolar va ularga qarshi kurash.
|
2
|
|
Yer haqidagi qonun va tuproq muhofazasi.
|
2
|
|
O‘simlik va Hayvonot dunyosini muhofaza qilish.
|
2
|
|
O’zbekistonning suniy va tabiiy landshaftlar.
|
2
|
|
Jami
|
30 soat
|
3
|
V. Fan o’qitilishining natijalari (shakllanadigan kompetentsiyalar)
Fanni o’zlashtirish natijasida talaba:
Tashqi muhit omillarning tirik organizmlarga ta’siri, jamoada organizmlarning va ularning tashqi muhit bilan o’zaro munosabatlarning umumiy qonuniyatlari to’g’risida, organizmlarning soni, jamoalar tuzilishi va dinamikasi, ekosistemalar hayotini belgilovchi qonuniyatlar va printsiplari haqida tasavvur va bilimga ega bo’lishi;
Faktorlar ekologiyasi, populyatsiyalar ta’limoti, jamoalar (biotsenozlar), biosfera to’g’risidagi ta’limotlar, biologik ritmlar, tabiatni muhofaza qilishning asosiy qonuniyatlarini har tomonlama chuqur o’rganish ko’nikmalariga ega bo’lishi;
Ekologik muammolarni yechishdagi o’rnini qamrab olgan. Unda organizmlar va muhit orasidagi bog’lanishlar, populyatsiya, jamoa, ekosistemalar, eng katta ekosistema-biosfera to’g’risida ma’lumotlarga ega bo’lishi kerak.
|
4
|
VI. Ta’lim texnologiyalari va metodlari
ma’ruzalar;
interfaol keys-stadilar;
seminarlar (mantiqiy fikrlash, tezkor savol-javoblar);
guruhlarda ishlash;
individual loyixalar
jamoa bo’lib ishlash va ximoya qilish uchun loyihalar
|
5
|
VII. Kreditlarni olish uchun talabalar
Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to’la o’zlashtirish, tahlil natijalarini to’g’ri aks ettira olish, o’rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish va joriy, oraliq nazorat shakllarida berilgan vazifa va topshiriqlarni bajarish, yakuniy nazorat bo’yicha yozma ishni topshirishi lozim.
|
6
|
Asosiy adabiyotlar
To'xtaev A.S. , Xamidov A. "Ekologiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish" T. "O'qituvchi" 1994. (10 ta kirill alifbosida) o'quv qo'llanma. 28.08ya72 T98. U-5053
Ergashev A., Ergashev T. "Ekologiya, Biosfera, va tabiatni muhofaza qilish". T.:«Yangi asr avlodi» 2005. (25 ta lotin grafikasi) o'quv qo'llanma. 28.081 YE67. U-6309
Ergashev A. "Umumiy ekologiya" . T.:«0'zbekiston» 2003. (20 ta kiril alifbosida) o'quv qo'llanma. 28.081ya73 YE74. U-5936
Sultonov P.S.,Ahmedov B.P. "Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish asoslari". T.:"G'.G'ulom"2006. (4ta kiril alifbosida) o'quv qo'llanma. 20.1S96 U-6453
Qo’shumcha adabiyotlar
Beknazov R.U., Novikov Y.V. Oxrana prirodi. T. «Ukituvchi».1995.
O zbekiston Respublikasi Qizil kitobi, 2 torn O^simliklar, T.: «Shinor ENK» 1998,
Ozbekiston Respublikasi Qizil kitobi, 2 torn Xayvonot olami, T.: «Shinor ENK», 2003.
Axborot manbalari.
www.undp.uz (Birlashgan Millatlar Tashkiloti Taraqqiyot Dasturi veb-sayti)
www.gwpsaseha.org
www. Ziyo.net
|
7
|
Fan ishchi dasturi Oliy va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi yo’nalishlari bo’yicha O’quv-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengashning 2016 yil
9 yanvardagi 1-sonli bayonnomasi bilan ma’qullangan fan dasturi asosida tuzilgan.
Fanning ishchi o’quv dasturi O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirining 2016 yil 22-yanvardagi 26-sonli buyrug’i bilan maqullangan namunaviy fan dasturi asosida tuzilgan.
|
8
|
Fan/modul uchun mas’ul:
A.Rahimov- NamDU, “Ekologiya” kafedrasi o`qituvchisi
|
9
|
Taqrizchilar:
B.Kamolov – NamDU “Ekologiya” kafedrasi professori, g.f.d.
C.Abduraxmonov - NamDU, “Ekologiya” kafedrasi kata o`qituvchisi
|
