Shuning uchun bularni alohida-alohida o'rganiladi.I turlanish otlari
Otlarning birinchi turlanishiga casus Nominativus Singularisda -"a" qo'shimchasiga ega bo'lgan otlar kirib ular casus Genetivus singularisda - "ae” bilan tugaydigan femininum rodidagi otlardir. I- turlanish otlarni lug'at shakli quyidagichadir:
Masalan: tinctura, ae, f- nastoyka (tindirma); lingua, ae, f - til va hokozo.
Birinchi turlanish otlarini kelishik qo'shimchalari quyidagilardan iboratdir.
Casus
|
Singularis
|
pluralis
|
Nom.
|
-a
|
-ae
|
Gen.
|
-ae
|
-arum
|
Dat.
|
-ae
|
-is
|
Acc.
|
-am
|
-as
|
Abl.
|
-a
|
-is
|
Turlanish namunasi quyidagichadir:
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nom.
|
Lingua
|
linguae
|
Gen.
|
Linguae
|
linquarum
|
Dat.
|
Linquae
|
linquis
|
Acc.
|
Linguam
|
linguas
|
Abl.
|
Linguae
|
Unguis
|
|
|
|
Dori moddalarini nomi doimo casus Nominativusda yoziladi. Otlarning I turlanishida ishlatiladigan so'z yasovchi qo'shimchalar quyidagilardan iboratdir.
1. so'z yasovchi "ur" qo'shimchasi harakat natijasini bildiradi.
Masalan: fractura – sinish; signetura -belgilash
2. "-ul", " cul" qo'shimchalari - kichraytirish ma'nosini bildiradi.
Masalan: giandula – bezcha; tuberculum - do'mboqcha
3. "-in” - so'z yasovchi qo'shimchasi soxa, kasallik, moddaning ma'nosini bildiradi.
Masalan: medicina – tibbiyot; gelatina - yelimshak (jelatina)
Birinchi guruhda turlanuvchi quyidagi yunon atamalarida jenskiy rodda Nom. Sing - da "es" qo'shimchalari qo'shiladi. Bularni faqat lug'at shaklini bilish kerak.
Masalan: chol, es, f- jigar o'ti
Lotin tilida 2 xil aniqlovchi qo'llaniladi: moslashgan va moslashmagan.
Moslashgan aniqlovchi - sifat bilan, moslashmagan aniqlovchi esa Genetivusda turlangan ot bilan ifodalanadi.
Masalan: aqua Menthae - yalpizning suvi; Aqua -suv (ot) Mentae - yalpizning (sifat)
Moslashmagan aniqlovchi bilan aniqlanuvchi atamani kelishiklar bo'yicha turlanganda faqat aniqlovchi so'z o'zgarib moslashmagan aniqlanuvchi esa o'zgarmasdan qoladi.
Masalan: caput fibulae - kichik boldir suyagining boshi bunda caput - aniqlanuvchi
corpus linguae - til tanasi bunda corpus - aniqlanuvchi bu so'zlarda fibula va lingua so'zlari moslashmagan aniqlanuvchi bo'lib kelmoqda.
Turlanish namunasi
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
Nom.
|
Tinctura Valerianae
|
Tincturam Valerianae
|
Gen.
|
Tincturae Valerianae
|
Tincturarum Valeriana
|
Dat.
|
Tincturae Valerianae
|
Tincturis Valerianae
|
Acc.
|
Tlncturam Valerianae
|
Tincturas Valerianae
|
Abl.
|
Tinctura Valerianae
|
Tincturis Valerianae
|
Quyidagi birinchi turlanish otlarini yod oling!
1. aorta, ae, f
2. arteria, ae, f
3. bursa, ae, f
4. clavicula, ae,f
5. costa, ae, f
5. costa, ae, f- qovurg'a
6. fascia, ae, f- mushuk pardasi
7. fibula, ae, f- kichik boldir suyagi
8. fossa, ae, f- chuqurcha
9. fracture, ae, f - sinish
10. glandula, ae, f-bezcha
11. lingua, ae, f- til
12. mamma, ae, f - sut bezi
13. mandibula, ae, f-pastki jag1
14. maxIIIa, ae, f- yuqori jag'
15. pleura, ae, f- o'pka pardasi
16. scapula, ae, f- kurak suyagi
17. tibia, ae, f- katta boldir suyagi
18. tonsIIIa, ae, f- bodomsimon bez
19. trachea, ae, f- kekirdak
20. urethra, ae, f- siydik chiqarish yo'li
21. urina, ae, f- siydik
22. vagina, ae, f- qin
23. vena, ae, f- ko'k qon tomiri
24. vertebra, ae, f-umurtqa
25. vesica, ae, f - pufak
26. cellula, ae, f—xujayracha
27. gingiva, ae, f — milk
28. incisura, ae, f- ko'krak so'r'ichi, emchak uchi
29. medulla, ae, f - miya moddasi
30. orbita, ae, f - ko'z kosasi
31. pulpa, ae, f- go'sht
32. suture, ae, f- chok
33. vulva, ae, f- ayollar tashqi jinsiy a'zosi
34. Althaea, ae, f- gulxayri
35. ampula, ae, f- 1) ichiga dori solib og'zi kovsharlangan shisha idishi ; naychali a'zoning kengaygan qismi
36. aqua, ae, f- suv
37. Belladonna, ae, f- belladonna o'simlik
38. Calendula, ae, f- timoqgul
39. Camphora, ae, f- kamfora
40. ChamomIIIa, ae, f- moychechak
41. Convallaria, ae, f- marvaridgul
42. Mentha, ae, f- yalpiz
43. natura, ae, f- tabiat
44. rosa, ae, f- atirgul
45. Cucurbita, ae, f- oshqovoq, kadi
46. Ephedra, ae, f - efedra - igna bargli daraxt
47. officina, ae, f- dorixona
48. oryza, ae, f- gurunch (sholi)
49. pharmaceuta, ae, f- dorishunos
50. thea, ae, f- choy
51. Betula, ae, f- qayin daraxti
52. Amygdala, ae, f- bodom
53. gravida, ae, f- xomilador
Do'stlaringiz bilan baham: |