O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi Namangan Davlat Universiteti

Ma`rifatparvarlik yo`nalishi vakillarining siyosiy va huquqiy qarashlari
Ma`rmfatparvarlmk yo`nalishi vakillari S.E.Desnitskiy ya.P.Kozil’s-kiy, N.I.Novikov, A.ya.Polenov va boshqalar krepostnoy huquq tuzummni tanqid ostiga oldilar. Ularning ayrimlarm "Ma`rifatli hukmdor" g`oyasini ham shubha ostiga oldilar. XVIII asr ikkinchi yarmida ma`rifatparvarlik yo`nalishining siyosiy va huquqiy qarashlari o`z ifodasini birinchi rus huquqshunos-professori S.CH.Desnitskiy (1740-1789) asarlarida topdi: S.CH.Desnitskiy G.Grotsiyning tabiiy x,uquq haqidagi qarashlariga xayrixoxlmk bildiradi.
Ma`rifatparvarlik radikal yo`nalishining namoyondasi A.N.Radihevdir (1749-1789). U krepostnoy huquqni, mustabid monarxiya davlatini keskin tanqid ostiga oldi. Mustabid monarx hokimiyati mamlakatning taraqqiy etishiga g`ovdir, o`zboshimchalik makonidur, deb baholadi. Radishchev ma`rifatli xukumdor nazariyasinm ham rad qildi. A.N.Radmshchev "ijtimoiy shartnoma" nazariyasiga asoslanib, xalq shartnomaga amal qilmagan davlatdan voz kechish huquqiga egadir, degan xulosaga keldi. Pyotr I islohotlaridan boshlangan Rossmyaning evropalashtirish harakati jamiyat konservativ kuchlarning qattiq qarshiligiga uchradm. Ular mamlakatni evropalashtirishga mutlaqo qarshi edilar. XIX asrning 30-40 yillarida Rossiya ijtimoiy-siyosiy fikrida slavyanofillar va g`arbchilar nomini olgan oqimlar vujudga keldi. Bu oqimlar Rossyaning tarixiy taqdiri masalalarini muhokama qildilar va o`zaro bahslashdilar.
Slavyanofillar va g`arbchilar yo`nalishi vakillarining siyosiy-huquqiy qarashlari
Slovyanofillar Rossiya o`ziga xos rivojlanish yo`liga egadir va shu yo`ldan borishi zarur, deb chiqdilar. Bularning yirik namoyondalari A.S.Xomyakov, I.V. Krievskiy, Yu.F.Samarin, I.S.Aksakov va boshqalar.
Rossiya o`zining patrialxal dehqon obhinasi, ijtimoiy va ma`naviy psixologik an`analari bilan Evropadan ajralib turadi, bu milliy xususi-yatni saqlash va rmvojlantirish zarur deb biladilar. Slavyanofillar g`arbning iqtisodiy, siyosiy va huquqiy tajribasini o`rganish va joriy qilish ijtimoiy va davlat tizimida ijobat islohatlar o`tkazishga mutlaqo qarshi chiqdilar. Ular mustabid monarx hokimiyati tarafdori edilar.
g`arbchilar oqimining namoyondalari AL.Gertsen, T.N.Granovskiy, Yu.P Ogarev, V.P.Botkin va boshqalar Rossmyada ijtimoiy-siyosiy o`zgarishlar o`tkazish zarurligini, g`arbiy Evropa mamlkatlari erishgan yutuqlarning o`zlashtirish va ularga amal qmlish g`oyalarini targ`ib qildilar.