O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya va valeologiya asoslari kafedrasi valeologiya asoslari

OİV - odam immuntankisligi virusi
Virus odamning himoya vositasi hisoblanmish immunitet tizimini chukur
jaroxatlaydi.Kasallik manbai OİV infektsiyasiga chalingan bemor va ko‘rinishdan sog‘lom virus tashuvchi insonlar hisoblanadi. Virus odam organizmidagi biologik suyukliklar – kon, sperma, jinsiy a‘zolar ajratmalar va ko‘krak sutida bo‘ladi. Virus faqat SD-4 retseptorlari bor qon xujayralarida ko‘payadi.
OİV kanday yullar bilan yuqadi?
OİVning 3 xil yukish yuli mavjud: jinsiy, kon orkali (parenteral yul), onadan
bolaga (vertikal).
Jinsiy yo’l: himoyalanmagan jinsiy aloqa, betartib jinsiy aloqa, gayritabiiy jinsiy aloqa.
Qon orqali
• Giyoxvandlar umumiy foydalangan va zararsizlantirilmagan shprits orqali
• Virus bilan zararlangan qon va uning tarkibiy qismlari quyilganda
• Zararsizlantirilmagan jarroxlik, donirlik, stomatologik va boshka tibbiy asboblar orkali tibbiy muolajalar olganda;
• Shpritslar va ignalardan umumiy foydalanilganda;
• Etarlicha zararsizlantirilmagan maishiy asbobuskunalar
orqali;
Onadan bolaga-vertikal yo’l
• Homiladorlik davrida (jaroxatlangan yo‘ldosh orkali);
• To‘g‘ruk jarayonida (ona qoni orqali);
• Ona suti orqali.
OİV bilan zararlanganda qanday belgilar namoyon bo’ladi?
OİV bilan zararlangan shaxsda tashqi ko‘rinishdan kasalligi sezilmaydi, inson o‘zini sog‘lom xis etadi,kasallik belgilari namoyon bo‘lmaydi.
Kasallikning yashirin davri 3–6 oydan 10 yil va undan ham ko‘proq davom
etishi mumkin.
OİV qanday hollarda yuqmaydi?
• Qul berib qurishganda,quchoqlashganda;
• Yo‘talganda, aksa urganda;
• Umumiy telefondan foydalanganda;
• Xashorotlar chaqqanda;
• Basseyn, hammom, xojatxonadan umumiy foydalanilganda;
• Umumiy idish-tovokdan;
• Kiyim kechak va ko‘rpa - tushak orqali.


OİV infektsiyasining dastlabki belgilari
Tana haroratining SABABSİZ ko‘tarilishi (bir necha xafta davomida)
Bir oydan qo‘proq vaqt mobaynida yo‘talish Hech qanday sababsiz ozish
İchning ketishi va uni xaftalab, oylab davom etishi Umrov osti, koltik osti, chov sohasidagi limfa tugunlarining kattalashuvi OFATdan qanday saqlanish mumkin ?
İnsan ahloqan pok, o‘z haloliga doimo sodiq bo‘lishi, tasodifiy jinsiy aloqalardan o‘zini tiya bilishi zarur. Himoya vositalaridan zarur bo‘lganda to‘g‘ri foydalanish.
G‘iyohvand moddalarni ta‘tib ham ko‘rmang. Tibbiy, maishiy asboblarning zararsizlantirilganligiga ahamiyat bering.