O‘zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti mashinasozlik fakulteti

1.2-rasm. Birtagli potensial datchik
Potensiometrik datchikni Xolostoy rejimdagi chiquvchisining kuchlanishida nagruzka berilganda yoqilmagan bo`ladi, bu quyidagi formula buyicha aniqlanadi:patensiomtrik datchikni chiquvchi quvvat

bunda I – tok, datchik buyicha oqadigan tok;
R_x – datchikni berilgan qismi buyicha qarshilik;
R – datchikni butun qarshiligi.
LABORATORIYA ISHI №2
AVTOMATIK BOSHQARISH TIZIMIDAGI TOPSHIRIQ BERUVCHI QURILMASINING ANIQLIGINING TAHLILI
Ishdan maqsad: buyruq uskunasini ishlash prinsipi bilan tanishish. Boshqarish aniqligiga buyruq-uskunasining ta`sirini aniqlash.
Kerak bo`ladigan uskuna va materiallar

1. 
   Buyruq-uskunasining kinematik sxemasini plakat kurinishi.
   
2. 
   Revolver tokorlik stanogi va buyruq-uskunasi.
   
3. 
   Revolver-tokarlik stanogi uchun tokarlik kesgichlari.
   
4. 
   Detal ishlab chiqarish uchun zagatovka.
   
5. 
   Tajriba ishini bajarish uchun metodik qo`llanma.
   

Nazariyma`lumot
Boshqarish tugmalari. Oddiy buyruq-uskunasi bu boshqarish tugmasi hisoblanadi. Tugmalar har xil sxemalarni ishga tushirish uchun qo`llaniladi, dvigatilni to`xtatadi yoki revers va asosiy zanjirni korrektirovka qiladi.
Tugmalarni asosiy qismi tugma elementlari hisoblanadi, 2.1-rasmda qirqimi ko`rsatilgan. Kontaktlarni ishlash ishonchliligini oshirish uchun kumushdan yasaladi. 500 V va 2 A ikkitalik uzishda tok yoyini qo`llanishida yaxshi sunadi. Doimiy tokda yoy yamonroq so`nadi: 440 V kuchlanishda element faqat 0,15 A o`chirishi mukun. O`zgaruvchan tokda, kontakt berk holatda kontoktorni o`ramiga ishga tushurish tokini ishonchli o`tqazishi lozim, tok 60 A berish mumkun. Shuni ko`zda tutish lozimki boshqarish sxemasini quyidagicha loyihalash kerakki zanjirlarni uzib tashlash yoki yoqish tugma orqali emas balki kuchliroq bo`lgan uskunalar bilan qo`llash kerak. Bu holatda aniq bir dastur yordamida bir qancha zanjirlarni o`zgartirishni boshqarish maqsadida buyruq-sozlash qo`llaniladi.