O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va geografiya fakultet

3  -guruh  nomi  -  Yod  (J).  Odam  organizmida  20  -50  mg.  bo'lib,  8  mg  

qalqonsimon  bezda  joylashgan.  Agar  inson  organizmida  yod    yetishmasa  buqoq 

kasalligi,  aqliy  rivojlanishi  past,  kar-soqov,  past  bo'yli  bolalar  tug'ilishiga  sabab 

bo'ladi. 

Shu tarzda yodni davriy sistemadagi o'rni va atom tuzilishi haqida so'raladi. 

Endi  o'qituvchi  yangi  mavzuni  tushuntirish  maqsadida umumiy  tushuncha beradi, 

o'quvchilar bilan birgalikda davriy jadval asosida mavzu tushuntiriladi. 

Yangi mavzu bayoni: 

 Davriy sistemada 7 ta davr, VIII quruh va 109 ta element kо’ rsatilgan. 109 

ta elementdan 87 tasi metall va 22 tasi metallmas. Har bir element  atomini tartib 

raqami,  ya'ni  p  soni,  elektron  soni  va  atom  massasi  ko'rsatilgan.  Davriy  jadval 

1869-yili rus olimi D.l.Mendeleyev tomonidan elementlarning atom  massasi ortib 

borish tartibida tuzilgan, bundan tashgari elementlarning rangli ko'rsatilishi davr va 

guruhlarning atom tuzilishidagi ahamiyati haqida ma'lumot beriladi. 

"Kim chaqqon?" o'yini o'ynaladi. Bunda o'qituvchi har bir guruh sardoriga 

atom-molekula sharlarini tarqatadi va o'zi oldindan tayyorlab kelgan (parta soniga 

qarab) moddalar formulasi yozilgan qog'ozlarni tarqatadi va 3 daqiqa vaqt belgilab, 

shu  formula  asosida  atom  sharlarida  moddalarning  struktura  tuzilishini  yasashni 

aytadi va o'quvchilar modda nomi va birikmadagi elementlarning valentligini ham 

aytishi zarur. Qaysi guruh chaqqonlik bilan birinchi bo'lib topshiriqni bajarsa, shu 

guruh  sardori  yana  5  ball  olish  imkoniyati  ya'ni  rag'batga  ega  bo'ladi.  Buning 

uchun  u  magnit  doskada  turgan  10  ta  element  nomini  aytib, kamida  3  ta  formula 

tuzilishi kerak.