O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va geografiya fakultet

Yangi  mavzu  bayoni:  Kundalik  hayotimizda  turli  hodisalar  sodir 

bo’layotganining  guvohi  bo’lamiz  va  ularni  kuzatamiz.  Masalan  ,idishda  turgan 

suvning  xajmi  (miqdori)ning  kamayishi,  shisha  buyimning  tushib  sinishi, 

gazning,yog’ochning  va  komirning  yonishi,  muzning  suyuqlanishi,  temir 

buyimlarning zanglashi va hokazo.  

Agar  bu  hodisalar  o’rganilib    taxlil  qilinsa,ayrim  hodisalar  natijasida 

buyimning shakli va moddaning “ichki o’zgarishi” bir turdan boshqasiga aylanishi 

tufayli sodir bo’layotganini bilamiz.bu hodisalarni  ikki turga bo’lishimiz mumkin. 

 1) fizikaviy hodisalar 

 2)kimyoviy hodisalar  

Lekin  shunday  hodisalar  borki  ,ularni  aniq  bir  hodisalar  qatoriga  kiritib 

bo’lmaydi.Masalan  g’ovak  spirt  yuzasiga  gazsimon  yoki  suyuq  modda 

malekulalarining  yutilishi,  gazlama  yoki  silikat  buyimlari  sirtiga  ranglarning 

qoplanib  qolishi  kabilardir.  Bu  jarayonlarda  bir  vaqtda  ham  fizik,ham  kimyoviy 

---

 

44 

hodisalar  ro’y  beradi.  Shu  boisdan  bular  fizik-kimyoviy  jarayonlar  qatoriga 

kiritiladi. 

Kimyoviy  reaksiyalar  reaksiyaga  kirishayotgan  dastlabki    moddalar  va 

reaksiya  mahsulotlari  sonining  o’zgarishi  asosida  hamda  energiyaning  yutilishi 

yoki  chiqishiga  qarab  sinflanadi.Dastlabki  reagentlar  va  mahsulotlar  sonining 

o’zgarishi asosida kimyoviy reaksiyalarni  quyidagicha sinflash mumkin.