O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov



Download 3,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet55/210
Sana02.03.2022
Hajmi3,63 Mb.
#478462
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   210
Bog'liq
falsafa-1

Tushuncha
 
— predmet va hodisalar, ularning muhim va zaruriy belgi va 
xususiyatlarining 
umumlashtirilgan, 
mavhumlashtirilgan 
va, 
ayni 
choqda,aniqlashtirilgan fikriy obrazidir. Masalan, ,,Inson“ tushunchasini olaylik. Bu 
tushuncha hamma kishilik jamiyatiga xos bo’lgan, m’ehnat qiluvchi, mehnat qurollari 
va mehnat vositalarini yaratuvchi hamda ular asosida moddiy va ma’naviy 
ne’matlarni ishlab chiquvchi, ong, tafakkur, til va nutq kabi muhim va zarur belgi va 
xususiyatlarga ega bo’lgan bioruhiy ijtimoiy mavjudotning fikriy ifodasidir. 
Xulosa chiqarish
esa,mantiqiy bilishning shunday shakliki, unda bir yoki bir 
necha hukmlar asosida yangi hukm — yangi fikr hosil bofiadi. 
Shunday qilib, insonning bilish jarayoni hissiy bilish shakllari: his etish, sezgi, 
idrok va tasawurlardan boshlanib, aqliy bilish shakllari: hukm, tushuncha va xulosa 
chiqarish shakllarida tafakkurda qayta ishlanib, bilishning “quyi” bosqichdan 
,,yuqori“ bosqichi tomon ko’tarilib boradi. 
Tasavvurlar sezgi va idroklar kabi yorqin va aniq emas, ammo ular ancha uzoq 
vaqt davom etadi va barqarordir. Tasavvurlar yordamida biz allaqachon bo’lib o’tgan 
voqealar manzarasini ongimizda tiklay olamiz. Bundan tashqari, tasavvur bizga ilgari 
idrok etilganlar asosida kelajak manzarasini ifodalab berishga imkon beradi. 
Insonning kelajak obrazini tasvirlab va tuzib berish layoqati farazdan
 
boshqa narsa 
emas. Xissiy bilish qanchalik muhim bo’lmasin shuni aytish kerakki, u cheklangan va 
tashqi dunyoning faqat tashqi, bevosita, xissiy idrok etiladigan tomonini aks ettiradi. 
Buning ustiga sezgi bizni yanglish yo’lga boshlashi mumkin. Xissiy bilishdan keyingi 
bosqich ratsional bilishdir, abstrakt-mantiqiy tafakkurdir. 
Agar biz sezgilar vositasida hodisalar olamini aks ettirsak, sezgi bilan idrok etib 
bo’lmaydigan mohiyatni aql bilan bilib olamiz. Aql bizning sezgi a’zolarimiz tashqi 
olamdan olgan axborotlarga asoslanib, hodisalar mohiyatini xiralashtiruvchi va 
yashiruvchi tashqi, tasodifiy holatlardan abstraktlashib hodisalar dunyosini tashqi, 
nomuhim xususiyatlar va aloqalardan xalos qiladi. Muhimni nomuhimdan farqlantira 
va ajrata olmaydigan sezgilardan farqli o’laroq, aql hodisalardan hamma narsani 


132 
emas, balki faqat eng muhimini, barqarorini, qonuniyatlisini oladi. Shuning uchun 
abstraksiyalar

Download 3,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   210




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish