O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

Dizaynning estetik xususiyatlari. 
Italyanchada loyiha, rasm ma'nolarini 
anglatuvchi disegno so‘zi o‘rta asrlarda inson tabiatida mavjud bo'lgan ijodkorlik 
xususiyatlarini ham ifodalagan. Ammo ingliz tilidagi design so‘zi birinchi marta 
1919-yil ingliz rassomi Djozef Sinelo tomonidan sanoatda ishlab chiqarilgan narsalar 
namunasiga nisbatan qollanilgan. Bunda u aniqroq ifodalash uchun industrial so‘zini 
kiritib «industrial design» sanoatga, uning taraqqiy etgan mashina texnikasi va 
seriyali ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan yangi badiiy predmetli ijod sohasini 
anglatuvchi so‘z birikmasini qo‘llaydi. Vaqt o‘tishi bilan bu termin xalqaro 
ahamiyatga ega bo‘lib bordi. 
Dizayn avval narsa va buyumlar olamini estetik va funksional sifatlarini 
shakllantirish maqsadiga qaratilgan loyihalash faoliyati bo‘lsa bugunga kelib inson 
faoliyatining barcha yo‘nalish va ko‘rinishlarini qamrab olib, nufuzli, keng tarqalgan 
ijodiy faoliyatga aylandi. Narsa va predmetlar, atrof-muhitni loyihalar ekan dizayner 
ayni paytda inson va uning hayot tarzini ham loyihalaydi. 
Dizaynning eng asosiy estetik xususiyatlaridan biri, mahsulot sifatini 
oshirishning ta'sirchan vositasi ekanligidadir. U ilmiy tafakkurning so'nggi 
muvaffaqiyatlarini o‘zida gavdalantiradigan, eng yuksak texnikaning iqtisodiy, 
estetik va boshqa iste’molchilik talablariga javob beradigan, jahon bozorida 
raqobatbardosh boiishi kerak, bunda esa hal qiluvchi omil dizayndir. 
Dizayn bugun jamiyatning ilmiy-texnik va estetik darajasini ham ko‘rsatadi. Bu 
biz kundalik amaliyotimizda qo‘llaydigan mehnat qurollaridan tortib, uy jihozlari-yu, 
kommunikatsion vositalar televizor, kompyuterlarda ham namoyon bo‘ladi. 
Bugungi kunga kelib dizayn kirib bormagan sohaning o‘zi yo‘q. 
Shaharsozlikdan tortib, xonadonimiz interer (ichki ko‘rinishi) va ekstereri (tashqi 
ko‘rinishi), transportdan tortib, mehnat vositalarigacha, maishiy turmush buyumlar 
olamidan tortib, liboslar, daftar-kitobdan tortib, gazeta-jurnallargacha ularning 
ishtiroki zaruriyatga aylanib qolgan. Dizayn so‘zining o‘zi inglizcha chizish, 
loyihalash ma’nosini anglatadi. U inson moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirish 
uchun iste’mol buyumlari olamini uyg‘unlashtirishga qaratilgan ijodiy faoliyatdir. 

---

396 
Mustaqillikdan so‘ng aholi turmush darajasining yuksalayotganligi, estetik 
madaniyatning takomillashib borayotganini kuzatish mumkin. Bunda dizayn katta rol 
o‘ynamoqda. Bugungi dizayn moddiy ishlab chiqarish muhitini estetik qayta qurish, 
uni xalqimiz manfaatlari va ehtiyojlariga mos keltirishga xizmat qilmoqda.