O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

Islom quyidagi mollardan zakot olishni tayin qilgan: 
1)
Tilla, kumush, qog‘oz pullaridan; 
2)
Erdan olinadigan hosillardan; 
3)
Mevali daraxtlarning mevalaridan; 
4)
Savdo mollaridan; 
5)
Chorvalardan; 
6)
Er osti boyliklaridan va xazinalaridan. 

---

99 
Bular islom tarixida Sunniylar va Shialar yo‘nalishini vujudga keltirdilar.
 
MAZHABLAR
: 
«Mazhab» arabcha so‘z bo‘lib, «oqim», «yo‘l», «ta‘limot» 
ma‘nosini anglatadi. 
S u n n i y l a r . 
Sunniylar (sunna so‘zi arabcha bo‘lib, ―an‘anaviy yo‘l‖) dunyodagi 
barcha musulmonlarning to‘rtdan uch qismini tashkil qiladi. Sunniylarning soni 
bo'yicha 1 milliard 550 milliondan ortiq odam y‘ani Islom dinini tan 
oluvchilarning qariyb 90 foizini tashkil qiladi. 
Hozirgi paytda Sunniylar asosan arab mamlakatlarida, Turkiya, Afg‘oniston, 
Indoneziya, Pokiston, Hindiston, Bangladesh, Xitoy, Bolgariya, Albaniya, 
Yugoslaviya, sobiq SSSR o‘rnidagi mustaqil davlatlarda yashaydilar. Jumladan 
O‘zbekistonda yashaydigan Sunniylar uchun Makka, Madina, Ka‘ba, Qur‘on, 
Muhammad payg‘ambar va to‘rt xalifalar ―choryorlar‖, payg‘ambar hadislari 
sunna to‘plami muqaddas hisoblanadi. Sunniylar Allohni odam qiyofasida go‘yo 
arshi a‘lodagi o‘z taxtida o‘tirgan sharqona shahanshoh qiyofasida tasavvur 
qiladilar. 
Sunniylar siyosiy hokimiyat mamlakatni boshqaradigan oliy kuch, diniy 
jamoalar esa ularga bo‘ysunuvchi va unga yordam beruvchi g‘oyalar kuchi deb 
bilganliklari uchun podsholar, amirlar, sultonlar yonida shayxu islom lavozimida 
oliy islom vakili turgan. 
Sunniylar Shialardan farq qilib, Muhammad payg‘ambar vafotidan keyin 
Alloh bilan odamlar o‘rtasida vositachilik bo‘lishini tan olmay, podsholar 

---

100 
payg‘ambar yo‘lini davom ettiruvchi Allohning erdagi vakili deb hisoblaydilar. Ali 
va uning avlodlarini imomatga, ya‘ni musulmon jamoasiga rahbarlik qilish huquqi 
bor deyuvchi Shialar talabini ham inkor qiladilar. Shuningdek, huquq masalalarini 
hal qilishda, hayitlar xususida, g‘ayridinlarga munosabatda, namozning juz‘iy 
masalalarida, diniy masalalarda, fuqarolik huquqlarida, ruhoniylarning darajalari, 
masjidlar xususida, diniy tashkilotlar tuzilishida ham Sunniylik Shialikdan jiddiy 
farq qiladi. 
Shariatga munosabat, uning tamoyillarini qo‘llash jarayonida Sunniylikda to‘rtta 
mazhab paydo bulgan: Bugungi kunda dunyodagi taxminan 1,55 mlrd. musulmon 
aholisining 90 foizini Sunniylar tashkil etib, mazhablar bo‘yicha quyidagicha 
nisbatda bo‘lingan: Xanifiylar 47 foiz, shofiylar 27 foiz, molikiylar 17 foiz, 
Xanbaliylar 1.5 foiz.