O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan

Yo’ltransport hodisalari natijasida vujudga keluvchi iqtisodiy zararni baholash

Harakat xavfsizligini oshirish uchun bajariladigan ishlar ko’lamini va YTH natijasida xalq xo’jaligiga yetkaziladigan zararni aniqlash SQM 381 «Avtomobil yo’llarini loyihalashda yo’ltransport hodisalaridan xalq xo’jaligiga keladigan zararni

hisobga olish yo’riqnomasi» ga asosan olib borilishi maqsadga muvofiq. Quyida bu yo’riqnomaga binoan YTH da yetkaziladigan zararni hisoblashni keltiramiz.
YTH natijasida bo’ladigan zararni aniqlash.
Harakat xavfsizligini yaxshilash uchun bajariladigan ishlarning ko’lamini aniqlashda YTH natijasida xalq xo’jaligiga keltirilgan zararni baholash zarur.
Davlat statistikasiga kiritilmaydigan bitta YTH dan keladigan zararni quyidagi formula orqali hisoblash mumkin.
P*SP₁P₂ (3.4)
Bu yerda: Stransport vositasining, yo’l sharoitlarining yoki ortilgan yukning buzilishidan bo’ladigan zarar; P₁YTH bo’lgan joyda boshqa o’tayotgan transportlar yo’qotadigan vaqtdan va yo’l harakat qismini tozalashga ketadigan harajatlar;
P₂DHXN tomonidan ketadigan harajatlar.
Davlat statistikasiga kiritiladigan bitta YTH bo’ladigan o’rtacha zararni quyidagi formulaga asosan aniqlash mumkin:
^{П1  П n  П n  П n  S  П1  П1} ; so’m (3.5)
е е 0 0 х х 1 1 2
bu yerda: P₀, P₀, P_xYTH da odam ishtirok etgan vaqtda yengil, og’ir jarohatlardan va halok bo’lishi natijasida xalq xo’jaligi ko’radigan zararlar; n₀, n₀, n_xbitta YTH o’rtacha yengil, og’ir jarohat ko’rganlar yoki halok bo’lganlar sonini hisobga oluvchi koeffitsientlar, bu koeffitsientlar shahardan tashqaridagi yo’llar uchun n₀*0,06, n₀*0,758, n_x*0,182; S₁, P¹₁, P¹₂mos ravishda S, P₁, P₂oldingi ma’nodagi ko’rsatkichlar.
Iqtisodiy hisoblarda xalq xo’jaligi ko’radigan jami zararni quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
^{t Та} L  N  С

_{П  365m}t _ 1 nt 7.5
(3.6)

t l
(1  Е_НП )

bu yerda: m_tjarohatlanish og’irligini hisobga oluvchi jamlovchi koeffitsient, No’rtacha yillik harakat miqdori, avtsut; Lyo’l uzunligi, km;
S_nt7.57,5 m qatnov qismiga to’g’ri keladigan zararni hisobiy miqdori, tiyinavtkm;
E_NPhar xil vaqtlarga to’g’ri keladigan harajatlarni keltirish me’yori, 0,08.

Yuqorida keltirilgan m_t, S_nt, Ye_NP qiymatlarini t yillar o’zgarishi bo’yicha

«VSN» 381 me’yoriy xujjatdan yangi narxlarni hisobga olgan holda qabul qilish mumkin.