O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti “tasdiqlayman”

Phun  physics
  dasturi  Shvetsiya  shahridagi  Umeo  Universitetining  hisoblash 
fanlari  kafedrasi  tomonidan  yaratilgan.  Dastur  orqali  2  o`lchovda  (2D)  tasvirlarni 
“jonlantirish”    imkoniyatini  beradi,  ya’ni,  dastur  yordamida  fizikaviy  jarayonlarni 
modellashtirish va fizikaviy jarayonlarni kuzatish ham mumkin.  

---

 
86 
Oddiy harakatlar orqali dastur muhitida harakatlana oladigan avtoulovni yaratish 
mumkin,  buning  uchun  avtoulovning  korpusi  konstruktsiyasini  chizgan  holda 
avtoulovga  “motorcha”  qo`yib,  "Play"  tugmachasini  bosish  va  o`zingiz  yaratgan 
avtoulovning harakatini kuzatish mumkin bo`ladi  
 
    
     
   
1-chizma. Phun physics  dasturining interfeysi 
Beginnings  of  Electronics.  Dastur  elektron  konstruktor  bo`lib,  u  monitor 
ekranida  elektr  sxemalarini  yig’ish  jarayonini  imitatsiya  qilish  imkoniyatini  beradi. 
 
Kompleksning  asosiy  xususiyatlaridan  biri,  unda  real  fizikaviy  jarayonlarni 
juda katta aniqlikda imitatsiya qilish mumkin.  Dastur imkoniyatlari juda keng bo`lib, 
undan  amaliy  mashg’ulotlarda  ya`ni,    masalalar  echishda  ham  foydalanish 
imkoniyatlari  mavjud.  Ayniqsa virtual  laboratoriya  ishlarini  bajarishda  bu dasturdan 
ijodiy foydalanish mumkin.
 
 
2-chizma. “Beginnings of Electronics”   dasturining interfeysi. 
Elektron konstruktor orqali: 
-
 
o`tkazgichning  qarshiligini  uning  solishtirma  qarshiligi,  uzunligiga  va  uning 
ko`ndalang kesim yuzasiga bog’liqligini; 
-
 
zanjirning bir qismi va butun uchun Om qonunini; 
-
 
o`tkazgichlarni,  kondensatorlarni  va  g’altaklarni  ketma-ket  va  parallel  ulash 
qonunlarini; 
-
 
elektr zanjirlarda elektr saqlagichlarning ishlash printsiplarini o`rganish; 
-
 
elektr isitgichlarda issiqlik ajralish qonunlarini o`rganish; 
-
 
har xil elektr zanjirlarda kuchlanish va tok kuchining o`zgarish jarayonlarini maxsus 
o`lchagichlar (mul’tmetr va ikki kanalli ostsillograflar) orqali o`lchash va o`rganish; 
-
 
o`zgaruvchan toklarning fazalarining siljishini o`rganish; 
-
 
o`zgaruvchan  tok  zanjirida  aktiv,  induktiv  va  sig’im  qarshiliklarning  qiymatlarini 
aniqlashda va qarshiliklarning siklik chastotaga bog’liqligini o`rganish;  
O`zgaruvchan toklarda quvvatni aniqlashda va h.k. foydalanish mumkin. 

---

 
87