O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

5.JANUBIY-IQTISODIY RAYON-o’z tarkibiga Qashqadaryo (20.01.1943 y.) va Surxondaryo (6.03.1941 y.) viloyatlarini birlashtiradi. Iqtisodiy rayon (mintaqa) umumiy maydoni 48,7 ming km² bo’lib, bu O’zbekiston Respublikasi hududining 10,9 foizini tashkil qiladi. Iqtisodiy geografik o’rni qulay, respublikaning eng Janubiy hududlarida joylashgan ushbu iqtisodiy rayon qo’shni Tojikiston, Turkmaniston davlatlari bilan, respublikaning Samarqand, Buxoro, Navoiy viloyatlari bilan chegaradosh. Tabiiy sharoitiga ko’ra iqlimi boshqa viloyatlarga qaraganda issiq bo’ladigan kunlar ko’proq, yozi issiq va quruq, subtropik. Hududi uch tomondan tog’lar bilan o’ralgan: shimolda Hisor, shimoli g’arbda Boysun va Ko’hitang, sharqda Bobotog’ tizmalari (eng baland nuqtasi Hisor 4643 m). Relefi sharqdan g’arbga tomon pasayib boradi, katta maydonlarni tog’lardan tashqari cho’llar (Qarshi, Nishon, Sandiqli, Surxon-Sherobod), tekisliklar, adirlar egallaydi.

Ijtimoiy sohalar rivojlanishi ham mintaqalar va viloyatlar miqyosida turlicha. Jumladan, bu holat Toshkent mintaqasida ijobiy bo’lsa, qolganlarida, ayniqsa, Xorazm, Surxondaryo viloyatlari hamda Mirzacho’l mintaqasida savdo aylanmasi va aholiga pullik xizmat ko’rsatish darajasi ancha past. Har bir iqtisodiy rayon mumkin qadar o’zining elektroenergetika va qurilish bazasiga ega bo’lishi kerak. Elektroenergetika tizimi Toshkent, Mirzacho’l va qisman Zarafshon iqtisodiy rayonlarida yaxshiroq shakllangan, qolgan rayonlarda esa u zaifroq. Qurilish bazasi Toshkent, Farg’ona va Zarafshon rayonlarida mavjud. Bu soha, ayniqsa, Quyi Amudaryo, Farg’ona hamda Mirzacho’l rayonlarida muammodir.