O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti qo‘lyozma huquqida usmonova sohiba toyir qizi fizikani o‘qitishda kompyuter texnologiyalardan foydalanishning o‘rni

Gipermatnlar. Matnli axborotlarga qo‘yiladigan asosiy talablar quyidagicha shakllantiriladi:

1. Asosiy matnni taqdim etishning lo‘ndaligi, ya’ni foydalanilgan murojaatga mos kengaytirilgan axborotlarni olish imkoniyatining mavjudligi. Kompyuterli matnni o‘qishning chop ettirilgan matnni o‘qishga nisbatan noqulayligini e’tiborga olish zarur (o‘qish tezligi 25%ga pasayadi).

2. Qism sarlavhalar, markirlangan kalit so‘zlar va ko‘z yugurtirib tanishishni aniqlashdandan foydalanib matnni tizimlashtirish. Sarlavha va qism sarlavhalar maksimal darajadagi mazmunli to‘ldirilgan bo‘lishi kerak. Markirlangan va nomerlangan ro‘yxatdan, shuningdek, rang va stillarning ajralib turilishidan foydalanish maqsadga muvofiq.

3. Yirik xajmdagi sahifalarni asosiy axboriy vaziyatlarni joylashtirgan bir nechta qismlarga ajratish(kamida kichik formada) va sahifaning ko‘rinib turuvchi sohasida navigatsiyalarni joylashtirish. Aylantirish yo‘lchasidan mumkin qadar kamroq foydalanish, ayniqsa ikkalasidan birgalikda foydalanishni.

4. Taqdim etilayotgan axborotning eng muhim aspektlariga o‘quvchilarning e’tiborini jalb etilishini ta’minlash.

5. Nafaqat orfografik jihatlar, balki tushunarsiz ta’riflar va bayon etish usullarini to‘g‘rilashlar maqsadida butun virtual laboratoriyada yagona muharrir stilidan foydalanish lozim. Bu narsa, ayniqsa masofaviy ta’limda o‘ta muhim, chunki o‘quvchilar odatda o‘zlashtirilayotgan materialni operativ tarzda o‘qituvchi tomonidan bevosita izohlarini olish imkoniyatiga ega emaslar.

Matnli axborotlarni sifatli to‘ldirishning yuqorida sanab o‘tilgan talablardan tashqari yana bir muhim tomoni o‘quvchilar uchun axborotni olishidagi qulaylik hisoblanadi. Gipermatnlarni elektron ko‘rinishda taqdim etishning spetsefik oqibatlarini inobatga olib quyidagi talablarga amal qilish zarurdir:

1. Sahifa foni va matni kontrast ranglarga ega bo‘lishi kerak(o‘qish uchun qulay bo‘lishlikda oq fonda qora rangli matn hisoblanadi).

2. Sahifa foni yoki bir tonli yoki minimal kontrastli uzorga ega bo‘lishi kerak..

3. Ko‘pchilik hollarda matn chap tomondan tekislangan va umum qabul qilingan shriftda yozilgan bo‘lishi lozim.

4. Butun matnni bosh harflarda terish maqsadga muvofiq emas, shuningdek, harakatlanuvchi yoki o‘chib-yonuvchi matndan foydalanish ham.

5. Matn shrifti ko‘rish qobiliyati past o‘quvchilar uchun etarlicha katta bo‘lishligi kerak.

Ushbu talablarni aniq bir axborotning spetsefik xususiyatlari oqibatlarida har doim ham bajarib bo‘lmaydi. Shunday bo‘lsada, o‘quvchilar o‘qishi qulay bo‘lishligi va materialni o‘zlashtirish darajasini oshirish maqsadida bu talablarga rioya qilgan maqsadga muvofiqdir.