O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya va valeologiya asoslari kafedrasi

2. Ichki yoki biriktiruvchi to'qima - organizmning ichki qismida joylashgan bo'lib, tashqi muhit bilan bevosita aloqada bo'lmaydi. Bu xildagi to'qimalarga mezenxima ko'rtagidan rivoj topgan uch xil to'qimani kiritish mumkin. a) Qon va limfa to'qimalari - organizmni himoya qilish va oziqlantirish vazifasini bajaradi. Qon suyuq qismi - qon plazmasi va shaklli elementlardan iborat. B) Limfa suyuqligi - qon singari plazma va shaklli elementlardan iborat bo'lib, rangsizdir. Qon va limfa holatidagi oraliq moddasi bilan organizmdagi modda almashish jarayonini taminlaydi. v) Retikula (tur - reticulum) to'qimalari o'zaro birlashib. tursimon hujayralardan iborat. Ularning turlari orasida limfositlar joylashadi va limfond to'qimalarni hosil qiladi. Biriktiruvchi to'qima quyidagi turlarda ham uchraydi.

Yog' to'qima - protoplazmasida yog' tomchilari bo'lgan shar shakldagi hujayradan iborat bo'lib, organizmda charvi sifatida, teri ostida, buyrak atrofida, ko'z kosasida uchraydi. Ular o'zaro birlashib yog' parchasini hosil qiladi.

Pigmentli to'qima - protoplazmasida pigment zarrachalari bo'lgan turli shaklli hujayralardan tashkil topgan bo'lib, ko'krak bezi surgichi va uning atrofida, yorg'oq terisida, ko'zining rangdor va tomirli pardalarida uchraydi.

Tog'ay to'qima-organizmda tayanch vazifasini bajaradi, hujayralar aro oraliq moddalar ko'p bo'ladi. Bu to'qima elastik va gialin tog'aylarga ajraladi. Bu to'qimalarning tashqi yuzasi zich biriktiruvchi to'qima bilan o'ralgan bo'lib, o'sishga va ovqatlantirishga yordam beradi.

Suyak to'qima - qattiq bo'lib, boshqa to'qimalardan farq qiladi. Bu to'qima hujayra va oraliq moddalardan tuzilgan. Suyak hujayrasi-osteositlar (osttjn - suyak, Cytis - hujayra). Rivojlanayotgan suyaklarda ostiosidlardan tashqari ostioblastlar (Osteon - suyak, Blastos - kuratak, s1ao - rivojlanish) va osteoklastlar bo'ladi. Osteoblastlar suyak rivojlanishida ishtirok etsa, osteoklaslar rivojlanishdan to'xtagan suyak hujayralarini kemiradi. Suyak oraliq moddalari deyarli meneral tuzlardan iborat bo'lib, ular suyaklar mustahkamligini taminlaydi.

Suyak hujayralarida ko'p o'simtalar bo'lib, bulardan plastinkalar hosil bo'ladi. Bu plastinkalar tartib bilan ustma- ust joylashishdan govers kanallari hosil bo'ladi. Bu kanallarda qon tomirlari va nerv tolalari joylashadi. Suyaklarning ustki qismi pishiq biriktiruvchi to'qimadan tuzilgan suyak ustligi bilan qoplangan bo'lib, unda suyaklarga qon tomirlari va nervlar o'tadi. Bular suyaklarning oziqlanishida va o'sishida katta ahamiyatga ega.