O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo’qon davlat pedagogika instituti pedagogika va psixologiya fakulteti(sirtqi) pedagogika va psixologiya ta’lim yo’nalishi

O‘smirlarda gavda, qomat “Men” obraziga yuqori darajadagi ta’sirchanlik, o‘z gavda holati, ko‘rinishidan ko‘ngli to‘lmaslik kayfiyatning depressiv holatda bo‘lishi, ippoxondriya, fobiya, emotsional yakkalanish (odamovilik), agressivlik kabi affektiv reaksiyalarga olib keladi. O‘smirning o‘zining gavda, qomat “Men”i obrazi haqidagi tasavvur, hissiyoti va havotirlanishi jismoniy jihatdan ko‘rinishiga nisbatan “men” obrazi yanglish, xato bo‘lishi mumkin. Bu davrda “Men” obrazining xato va yanglish ko‘rinishlari turlicha bo‘lishi mumkin. Ayrim o‘smirlarda “Men” obrazining xato va yanglish ko‘rinishini aniqlovchi omil sifatida kuchsiz refleksiya, o‘zining shaxsiy xislatlarini etarli darajada bilmasligida, o‘zini-o‘zi har xil baholashida aniqlanadi. Ularda o‘zini-o‘zi nazorat qilishning kuchsizligi, impulsiv, bilish faoliyatining past darajadaligi kuzatiladi. Bularning barchasi o‘smir ichki salomatligiga negativ ta’sir ko‘rsatadi. Bunday o‘smirlar jismoniy rivojlanishlari va sog‘liklari borasida qiziqmaydilar, biroq o‘z qaddi-qomatlari va ko‘rinishlariga nisbatan hissiyotga beriluvchan bo‘ladilar.

• O‘smirlarda gavda, qomat “Men” obraziga yuqori darajadagi ta’sirchanlik, o‘z gavda holati, ko‘rinishidan ko‘ngli to‘lmaslik kayfiyatning depressiv holatda bo‘lishi, ippoxondriya, fobiya, emotsional yakkalanish (odamovilik), agressivlik kabi affektiv reaksiyalarga olib keladi. O‘smirning o‘zining gavda, qomat “Men”i obrazi haqidagi tasavvur, hissiyoti va havotirlanishi jismoniy jihatdan ko‘rinishiga nisbatan “men” obrazi yanglish, xato bo‘lishi mumkin. Bu davrda “Men” obrazining xato va yanglish ko‘rinishlari turlicha bo‘lishi mumkin. Ayrim o‘smirlarda “Men” obrazining xato va yanglish ko‘rinishini aniqlovchi omil sifatida kuchsiz refleksiya, o‘zining shaxsiy xislatlarini etarli darajada bilmasligida, o‘zini-o‘zi har xil baholashida aniqlanadi. Ularda o‘zini-o‘zi nazorat qilishning kuchsizligi, impulsiv, bilish faoliyatining past darajadaligi kuzatiladi. Bularning barchasi o‘smir ichki salomatligiga negativ ta’sir ko‘rsatadi. Bunday o‘smirlar jismoniy rivojlanishlari va sog‘liklari borasida qiziqmaydilar, biroq o‘z qaddi-qomatlari va ko‘rinishlariga nisbatan hissiyotga beriluvchan bo‘ladilar.

• Men konsepsiyasidagi “qaddi-qomat” va “axloqiy-ruhiy” komponentlarning nomutanosibligi konsepsiyani ma’lum darajada yanglish ko‘rsatadi. Ayrim o‘smirlarda Men-konsepsiyasining rigidligi: o‘zini-o‘zi baholashning bir xil emasligi, ya’ni o‘ta oshirib yuborilganligi yoki o‘ta pasaytirib yuborilganligi ko‘rinadi. O‘zini-o‘zi baholash o‘ta oshirib yuborilganida o‘z imkoniyatlariga talabchanlik darajasi ortganligi kuzatiladi. Bunday o‘smirlar haddan ortiq o‘zlariga ishonadilar, ularning salomatliklariga bo‘lgan munosabatlari uning ahamiyatli ekanligini inkor etishlarida, o‘z tanalari ustida haddan ziyod turli tajribalar o‘tkazishlarida namoyon bo‘ladi (mix ustida uxlash, qizdirilgan toshlar ustida yurish). Ko‘plab tadqiqotlarda bunday o‘smirlarning travmatizmga moyilliklari borligi aniqlandi. O‘zini-o‘zi baholashning o‘ta pasaytirib yuborilishi salomatliklariga bog‘liq muammolarga o‘ta diqqat-e’tiborli bo‘lish, o‘zini-o‘zi ayblash tendensiyasi, ota-onalarga bog‘liqlikning ortishi kuzatiladi.