O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkyent axborot tyexnologiyalari univyersityeti huzuridagi pyedagog kadrlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi

Internet texnologiyasiga asoslangan VR bular asosan HTML ga o’xshash bo’ladiva Virtual Relity Marko’p Language o’z ichiga oladi. Kelajakda virtual voqelik shu jumladan Internet texnologiyalaridan foydalangan holda yaratish mumkin.

2-rasm. Virtual reallik shlemi
Motion Paralax 3D - displey
Bunday displeylar tovushni idrok qilishning o’ziga xos mexanizmidan foydalanadi – parallaks (motion paralax). Buning uchun tomoshabin uchun har bir vaqtning o’zida, uning ekranga nisbatan pozitsiyasidan kelib chiqib, uch o’lchovli ob’ektning tegishli proektsiyasi yaratiladi. Sahna atrofida harkatlanib, foydalanuvchi uni har tomondan ko’rib chiqishi mumkin, shu bilan birga sahnadagi barcha narsalar bir-biriga nisbatan siljiydi.
Paralaks hodisasi tovushni idrok qilishni sezilarli darajada yaxshilaydi. Faqatgina binokulyar ko’rishdan foydalanadigan 3D kinoteatrlari va 3D-TV dan farqli o’laroq, Motion Paralax 3D texnologiyasi foydalanuvchiga 3D sahnasini har tomondan, xuddi uning barcha ob’ektlari reallikdan ham ko’rishga imkon beradi. Tomoshabinning ekranga nisbatan siljishi, 3D kinoteatrda Motion Paralax 3D tizimidagi tovush ta’sirini buzgan holda, bu effektni kuchaytiradi.
Paralaks mexanizmidan foydalanuvchi tizim foydalanuvuchi boshining eng kichik harakatlarini ushlab turishi va ularni yuqori tezlik va aniqlik bilan kuzatishi kerak, shunga miya tasvirlarning o’zgarishi kechikishidan kelib chiqadigan ob’ektlar geometriyasidagi buzilishlarni sezmaydi. Kechikish 20 ms dan oshmasligi kerak, interfaol o’yinlar uchun – 11 ms dan oshmasligi kerak.
Ushbu qurilmalar, qoida tariqasida, to’liq effektni ta’minlaydi, chunki ular displeylarda takrorlanadi va foydalanuvchini atrof-muhitdan ajratib qo’ymaydi. Istisno shakllari - bu virtual reallik xonalari (CAVE, cave automatic virtual environment) hisoblanadi. Bunday xonalarda har bir devorga foydalanuvchi joylashgan nuqtaga qarab hisoblanadigan stereaskopik rasm proektsiyalanadi. Natijada, bunday tasvir odamni har tomondan o’rab oladi, uni o’ziga botiradi. Ba’zi bir ekspertlarning fikriga ko’ra, VR xonalari VR shlemlariga qarganda ancha yaxshi: ular yuqori aniqlik bioan ta’minlaydilar, hatto ba’zi birlarni ishdan chiqaradigan katta hajmli qurilmani kiyib olishning hojati yo’q va foydalnuvchi o’zini doimiy ravishda ko’rishi tufayli o’zini o’zi aniqlash osonroq bo’ladi.