O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Me’da bezlari sekretsiyasini kamaytiruvchi vositalar
Bu guruh vositalari me’da shirasi miqdorini kamaytiradilar va asosan 
giperatsid holatlarda, me’da va 12 barmoq ichak yara xastaligida qo‘llaniladi. 
Bunday vositalar quyidagi guruhlarga bo‘linadilar:
1.
Xolinoretseptorlarni bloklovchi vositalar: 
a)
tanlab ta’sir etmaydigan M-xolinoblokatorlar 
atropin sulfat
b)
asosan me’daning M
1
-xolinoretseptorlarini bloklovchilar 
pirenzepin
c)
ganglioblokatorlar 
pirilen, benzogeksoniy
. 
2.
 
H
2
-retseptorlarini bloklovchi vositalar 
ranitidin, simetidin, famotidin, 
nizatidin, roksatidin
. 
3.
Proton nasosining ingibitorlari
 
omeprazol
, 
pantoprazol
4.
Prostaglandinlar va ularning sintetik hosilalari 
mizoprostol
. 
Pirenzepin
 
(
gastrozepin
)–asosan me’daning M-xolinoretseptorlarini 
bloklaydi. Barcha ta’siri periferik nerv sistemasiga ta’sir ko‘rsatganligidan kelib 
chiqadi, chunki GEB dan o‘tmaydi. Me’da shilliq qavatida joylashgan parietal 
va gastrin ishlab chiqaruvchi hujayralarining parasimpatik sinapslarining M-
xolinoretseptorlarini bloklaydi. Shu sababli bazal va stimullangan HCI kislotasi 
va pepsinogen sekretsiyasini, hamda gastrinni ajralishini kamaytiradi. 

---

- 487 -
Pirenzepin kam bo‘lsa ham, bir vaqtni o‘zida so‘lak bezlarining sekretsiyasini 
kamaytiradi. 
Me’da-ichak traktidan ichilgan dori vositaning yarmi so‘riladi. T
½
davri 
tahminan 8-20 soatga teng. GEB va yo‘ldoshdan dori vosita o‘tmaydi.
Hozirgi vaqtda H
2
-retseptorlarini blokatorlari sifatida kuchli faollikka ega 
ancha 
bezarar bo‘lgan 
famotidin, ranitidin, 
nizatidin 
va 
simetidin 
qo‘llanilmoqda. Bu dori vositalar kimyoviy tuzilishi jihatidan gistamin 
unumlaridir. (molekulasidagi imidazol qismi saqlangan).
H
2
– blokatorlar tasnifi:
- birinchi avlod–