O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

 
preparatlar
:
a) 
Tabiiy
(o`simliklardan olingan) (bioflavonoidlar, o`simlik mevalaridan olingan 
va kashtanni turli xil qismlaridan, uzum danagi ekstraktidan olingan dori 
vositalari) 
dori vositalar.

---

- 433 -
b) 
Sintetik dori vositalar
(tribenozid) 
B. Venoprotektor ta’sirga ega bo`lgan dori vositalar
. 
a) 
O`simliklardan olingan
(rutin dori vositalari va uning hosilalari, Ginkgo daraxti 
bargidan tayyorlangan dori vositalar) 
b) 
Sintetik dori vositalar
(kaltsiy dobezilat) 
Gemoroyni sistemali va mahalliy farmakoterapiyasi, tana pastki qismi venoz 
qon tomirlarining surunkali yetishmasligini davolashga o`xshash. Lekin o`zining 
spetsifikasiga ega. Gemoroyni davolashda nonarkotik analgetiklar, spazmolitiklar, 
nosteroid yallig’lanishga qarshi moddalar va gemostatiklar katta ahamiyatga ega. 
Hattoki, yo’g’on ichak funksiyasini normallashtirib turish(ich qotish 
profilaktikalarida) ham uchun qo`llaniladigan kompleks davolashning kerakli 
komponentiga gemaroyga qarshi terapiya ham kiradi.

A. Vena tonusini oshiruvchi va venoprotektor ta’sirga ega bo`lgan dori 
vositalar 
Bu guruhdan eng yuqori samaradorlikga ega bo`lgan dori vosita detraleks 
(daflon 500) hisoblanadi. Tarkibida 
bioflavonoid diosmin
(90%) va 
gesperidin(10%) to`tadi. Ichakda mikroorganizmlar ta’siri ostida diosmin tez 
aglikonga aylanadi. 
Shunday qilib, diosmetin, detraleksni asosiy ta’sir qiluvchi moddasi 
hisoblanadi. Dori vosita turli xil ta’sirga ega bo`lib, pastki a’zolar venalarni 
surunkali yetishmovchiligini davolashda yaxshi samara beradi. Dori vosita vena 
tonusini 
oshiradi, 
kapillyarlarni 
o`tkazuvchanligini 
kamaytiradi, 
mikrosirkulyatsiyani yaxshilaydi.
Sxama 7.1. 
Tananing pastki qismi venalarining surunkali yetishmovchiligini 
rivojlanish mexanizmi. 

---

- 434 -
Bundan tashqari, dori vosita adgeziya molekulasini ishlab chiqarilishini 
kamaytiradi, leykotsitlarni adgeziyasini faollanishini kamaytiradi, yallig’lanish 
jarayonini, yallig’lanish mediatorlarini va kislorodni erkin radikallarini 
pasaytiradi, limfa aylanishlarini yaxshilaydi. Bu effektlar, venoz qon aylanishiga, 
mikrosirkulyatsiyaga, to`qimalar trofikasiga ijobiy ta’sir ko`rsatadi. 
Preparatni ichishga buyuriladi. Detraleks juda katta bo`lmagan mikronizirlangan 
turda chiqariladi (< 2 mkm, odatda mikronizirlanmagan zarrachalar ~60 mkm), u 
mikronizirlanmagan preparatlarga nisbatan ichakdan yaxshi so`riladi . 
Diosmetinni yarim yashash davri t
1/2
~ 8-12 soat. Metabolit ko`rinishida 
buyrakdan (~ 2/3) va safrodan (~ 1/3) organizmdan chiqib ketadi. Dori vosita teri 
yuzasidan ham absorbstiyalanadi. Detraleks odatda yaxshi qabul qilinadi. Nojo`ya 
ta`sirlari uncha yuqori emas va o`tib ketuvchi xarakterga ega. Bunda dispeptik 

---

- 435 -
o`zgarishlar, epigastral sohada og`riq ,uyquni buzilishi, bosh aylanishi, bosh 
og`rig`i va boshqalar kuzatilishi mumkin. Bu preparatni o`tkir gemaroyda ham 
muvaffaqiyatli qo`llasak bo`ladi. 
Vena tomirlari tonusini (α-adrenomimetik) oshiruvchi va shishlarga qarshi 
ta’sir tikanakli(iglitsa) na`matak 
(Ruscus aculeatus)
 
dori vositalariga ham xos. 
Tarkibida saponin va flavonoidlar mavjud. Aniq tarkibi ma’lum emas.Odatda 
kombinirlangan dori vositalari qo`llaniladi. Shulardan bittasi
 
stiklo-3 fort 
(ekstrakt iglitsa + gesperidin metilxalqon + askorbin kislota). Ichishga buyuriladi. 
Nojo`ya effektlari korin soxasida ogrik, kungil aynishi. 
O’simliklardan olingan dori vositalarga 
endotelon
kiradi. Tozalangan uzum 
danagi ekstrakti bo`lib, standartlashgan prostianidol oligomerlaridan iborat. Vena 

---

- 436 -
tomirlari devoridagi mukopolisaharidlar bilan bog`lanib, kollagen sintezini 
oshiradi. 
Endotelon
vena tonusini oshiruvchi va venoprotektor ta’sirga ega. 
Kapillyarlarni o`tkazuvchanligi va sinuvchanligini kamaytiradi. Ichishga 
buyuriladi. Ichakdan tez so`riladi. t
1/2
~ 5-10 soat. Organizmdan buyrak va safro 
orqali chiqib ketadi. Nojo`ya effektlariga qorin soxasida og`rik, kungil aynishi, 
bosh og`rig`i, ba’zan teri allergik reaksiyalari.
Tribenozid dori vositasi (glivenol) sintetik birikma bo`lib, glyukofuranozid 
hosilasidir. Vena tomirlari tonusini oshiradi. Venoprotektor va kapillyaroprotektor 
xususiyatlarga ega, mikrosirkulyatsiyani yaxshilaydi, yallig`lanishni susaytiradi. 
Dori vositani ichishga, mahalliy(surtma ko`rinishda) va rektal buyuriladi, 
ichakdan yaxshi so`riladi, t
1/2
~ 24 soat. Metabolitlari buyrak orqali chiqib ketadi. 
Tez-tez ko`zatiladigan nojo`ya effektlar(teri toshmalari, dispeptik holatlar) 
chaqiradi, bular dori vositani qabul qilishni to`xtatishga asos bo`ladi.