O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

7.3-
Rasm
Aritmiyaga qarshi faollikka ega bir qator vositalarning asosiy 
yo’nalishi va ularning qo’llanilishi. SA - sinoatrial tugun (sinus-bo’lmacha 
tuguni); AV - atrioventrikulyar tugun (yurak bo’lmacha-qorincha tuguni); PG –
Gis tutami (yurak bo’lmacha qorincha tutami) va uning shoxlari; VP –Purkine 
tolasi. 
Nojo’ya ta’sirlardan dispeptik holatlar, kuchli bradikardiya, bo’lmacha-
Qorinchausti 
va qorincha 
aritmiyalarida 
Xinidinsimon 
moddalar 
β-
adrenoblokatorl
ar 
Amiodaron 
Qorinchausti 
aritmiyalarida 
Yurak 
glikozidlari 
Verapamil 
Qorincha 
aritmiyalarida
Lidokain 
Difenin 

---

- 402 -
qorincha bloki, shox pardada preparatning mikrokristallarni yig‘ilishi(qaytar 
bo’ladi), teri pigmentatsiyasi (kulrang - ko’k rangga bo’yaladi), fotodermatitlar, 
qalqonsimon bez funksiyalari buzilishi kuzatiladi. Ba’zan o’pkada fibroz 
rivojlanadi. Katta dozada turli nevrologik buzilishlar kuzatilishi mumkin 
(paresteziyalar, tremor va h.). Dori vositani qabul qilish to’xtatilgandan so’ng 
nojo’ya ta’sirlari ancha uzoq saqlanadi.
D r o n e d a r o n (multitag) ham mexanizmi amiodaronga o’xshaydi, lekin 
tarkibida yod atomi yo’qligi uchun qalqonsimon bezga yomon ta’sir etmaydi, 
o’pkada fibroz ham bo’lmaydi. Ammo adabiyotlarda dronedaronni doimiy 
hilpiroq aritmiyada qo’llaganda insult va yurak yetishmovchiligi rivojlanib letal 
oqibatlarga olib kelishi mumkinligi qayd etiladi. Antikoagulyantlar bilan birga 
qo’llanadi. 
Bu guruhga aritmiyaga qarshi vosita sifatida qo’llaniladigan simpatolitik 
o r n i d kiradi. Ornid Purkine tolalari va qorinchalar mushagida harakat 
potensialini va samarali refrakter davrini uzayishiga olib keladi. Sinus ritmini soni 
pasayadi. Yurak bo’lmacha-qorinchalar tugunidagi o’tkazuvchanlikni bloklaydi. 
Miokard qisqaruvchanligi o’zgarmaydi. 
Ornid oshqozon-ichak traktidan yomon so’riladi. Shuning uchun u vena 
ichiga yoki mushaklar orasiga yuboriladi.
Asosan o’zgarmagan shaklda buyrakdan chiqariladi. Aritmiyaga qarshi 
boshqa moddalarni effekti bo’lmaganda qorinchalar aritmiyasida qo’llaniladi. 
Nojo’ya ta’sirlari orasida – ortostatik gipotenziya, ko’ngil aynash, qayt qilish, 
quloq oldi bezida og‘riqli sanchiqlar kuzatiladi.
Bu guruh vakillariga izomerlar aralashmasini o’zida aks ettiruvchi s o t a l o l ni 
kiritish mumkin (sotaleks). L-sotalol β-adrenoblokatorlik faollikka ega, D-sotalol 
kaliy kanallari blokatori hisoblanadi. Shunday qilib amaliyotda qo’llanilayotgan 
sotalol ratsemati aralash turdagi ta’sirga ega aritmiyaga qarshi vosita sanaladi 
(II/III). Kaliy kanallarini bloklab va β
1 
va β
2 
adrenoretseptorlarni bloklab, 
repolyarizatsiya jarayonini uzaytirib, sinoatrial tugundagi avtomatizmni 

---

- 403 -
kamaytiradi, atrioventrikulyar tugunda o’tkazuvchanlikni kamaytirib samarali 
refrakter davrni oshiradi. Miokardda qisqarishlar sonini kamaytiradi. Hazm qilish 
traktidan yaxshi so’riladi. BiokiriShuvchanligi 90-100%. O’zgarmagan shaklda 
buyrakdan chiqariladi. 
Yuqori aritmiyaga qarshi ta’siri bilan xarakterlanadi. Qorinchalar va qorinchalar 
usti aritmiyasida qo’llaniladi. Sutkada 2 marta ichishga buyuriladi. Nojo’ya 
ta’sirlardan dori vositaning aritmogenligini ko’rsatish mumkin. Shuningdek 
sinusli bradikardiya kuzatiladi, holsizlik, dispnoe, miokardning qisqaruvchi 
faolligini pasayishi. Buyrak yetishmovchiligi fonida nojo’ya ta’sirlar kuchli 
ko’rinadi.