O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

1.5-Sxema.
Farmakologik 
moddalarning 
buyraklar 
orqali 
chiqarilishiga ta’sir etuvchi asosiy jarayonlar. 
Bundan tashqari, Moddalarning organizmdan eliminatsiya qilinishining 
miqdoriy tavsifi uchun klirens (Cl) parametri ham ishlatiladi. Ushbu parametr 
qon plazmasining dori moddasidan tozalanish tezligini aks ettiradi va qo‘yidagi 
o‘lchov birliklari orqali ifodalanadi: ml/daq, ml/kg/daq, l/m
2
/soat va b. Uning 
quyidagi turlari tafovut qilinadi: umumiy (total) klirens (Cl
T
), buyrak klirensi 
(Cl
R
) 
va 
jigar 
klirensi 
(Cl
H
). 
Tomi
r 
koptokcha
si 
ka
psul
a 
bil
an
P
roksimal na
yc
ha
Distal n
ayc
h
a
 
Ne
fr
o
n
 
q
ov
u
zlo
g’I
 
(G
en
li
 
q
ov
u
zlo
g’
i)
 
Faol sekretsiya (kuchli 
organik kislota va asoslar) 
Passiv ekskretsiya (lipofil 
birikmalar) 
Passiv filtratsiya (plazmada 
erigan barcha past molekulali 
moddalar) 
Faol reabsorbsiya 
(aminokislotalar, glyukoza, urat 
kislota) 
Passiv reabsorbsiya (lipofil 
birikmalar) 
Ajralishi 
Izoh: nefronning sxemasi keltirilgan 
Faol transport 
Passiv diffuziya 

---

- 148 -
1.6-sxema.
Buyraklar orqali moddalarning ajralish tamoyillari 
1.7-sxema. Moddalarning ichak-jigar sirkulyatsiyasi. 
Filtratsiya (1) 
Filtratsiya (1)+ 
reabsorbsiya (2) 
Filtratsiya (1)+ 
sekretsiya (2) 
nefron