O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Silga qarshi III guruh vositalari 
(Sintetik vositalar) 
Bu silga qarshi zahira vositalar har xil kimyoviy tuzilishga ega bo‘lgan 
birikmalar bilan namoyish etilgan. Ularga PASK va tioatsetazon (moddalarning 
tuzilishaga qarang) talluqli. Ushbu moddalarni har birini boshqa dori vositalar 
bilan birgalikda qo‘llashadi. 
Para-aminosalitsilat natriy (PASK) sil mikobakteriyasiga bakteriostatik 
ta'sir ko‘rsatadi. Uning ta'sir mexanizmi sil mikobakteriyasining rivojlanishi va 
ko‘payishi uchun zarur bo‘lgan paraaminobenzoy kislotasi bilan raqobatiga 
asoslangan. Boshqa mikroorganizmlarga u ta'sir etmaydi. PASK ning faolligi 
yuqori emas. Shu sababli uning faqat boshqa, unga nisbatan faolroq bo‘lgan dori 
vositalar bilan birgalikda (kombinatsiya) qo‘llashadi. Qayd etilganidek, PASK 
ga turg‘unlik sekin rivojlanadi. 
PASK ovqat hazm qilish traktidan yaxshi so‘riladi. Seroz bo‘shliqlarida 
keraklicha miqdorda to‘planadi. GEB dan oz darajada o‘tadi. Qon zardobida 6 
soatdan keyin juda kichik konsentratsiyada aniqlanadi. Organizmdan 
o‘zgarmagan holda, hamda metabolitlar va kon'yugatlar (asosan PASK ning 
atsetillangan hosilasi) ko‘rinishida buyrak orqali ajraladi. Kiritilgan dozani 6 
soat mobaynida tahminan 60 %, 24 soat ichida esa tahminan 90 % ajraladi. 
Silning hamma shakllarida qo‘llaniladi. Odatda ichiladi, ba'zida tomirga 
kiritishning zaruriyati tug‘iladi. Noxush ta'sirotlaridan eng ko‘p uchraydigani, 
mahalliy qo‘zg‘atuvchanlik xossasi bilan bog‘liq dispepsiyadir. Bunda ko‘ngil 

---

- 897 -
aynash, qayt qilish, diareya, qorin sohasida og‘riq, ishtahani buzilishi, kamdan 
kam hollarda, agranulotsitoz, gepatit, kristalluriya rivojlanadi. Ko‘pgina 
bemorlarda gipotireoz belgilar bilan kechuvchi bo‘qoq aniqlanadi. Allergiya 
bilan bog‘liq terida o‘zgarishlar, istmalash, artritlar, eozinofiliya va boshqalar 
bo‘lish mumkin.
Tioatsetazon (tibon, konteben)ning mikroblarga qarshi ta'sir spektri sil 
mikobakteriyasi va moxov qo‘zg‘atuvchisi bilan chegaralangan. Silga qarshi 
faolligi bo‘yicha tioatsetazon I va II guruh dori vositalaridan kuchsiz. 
Tioatsetazonga sil mikobakteriyasining chidamliligi nisbatan sekin rivojlanadi. 
MIT dan dori vosita yaxshi so‘riladi. Qisman jigarda faolsizlanadi. 
Organizmdan 1 sutka davomida ajraladi. Dori vositaning ko‘p qismi buyrak 
orqali chiqariladi.Tioatsetazonni enteral yo‘l bilan asosan o‘pkadan tashqaridagi 
silni davolashda (shilliq qavatlar va seroz pardalar, limfatik tugunlar sili) 
qo‘llaniladi. Bir qator hollarda tioatsetazonni moxovni davolash uchun 
buyuriladi. 
Tioatsetazonni qo‘llash qon hosil qilish, jigar va buyrak funksiyalarining 
holatini muntazam nazorat qilib borishni talab qiladi. 
Dori vositalar 
Nomi 
Kattalar uchun o‘rtacha 
terapevtik doza, kiritish 
yo‘li 
Chiqarish shakllari 
Izoniazid - 
Isoniazidum 
Enteral 0,3 g. Tomirga 
tomchilab 0,02-0,15 g/kg 
(0,2% eritma) 
Sochma,tabletka 
- 
0,1; 0,2 va 0,3 g
10 % eritma amp. 5 
ml dan 
Rifampitsin 
-
Rifampicinum
Enteral 0,45 g 
Tomirga 0,3-0,9 g 
Kaps. 0,05 va 0,15 g 
Amp. 0,15 g (ex 
temporae) 
Etambutol 
- 
Ethambutolum
Enteral 0,025 g/kg 
Tabl. 0,1; 0,2 va 0,4 
g 
Etionamid 
- 
Ethionamide 
Enteral 0,25 g 
Tabl. 0,25 g (qobiqli) 
Protionamid 
- 
Protionamide 
Enteral 0,25 g 
Tabl.(draje) 0,25 g 

---

- 898 -
Sikloserin 
- 
Cycloserinum 
Enteral 0,25 g 
Tabl. kapsula - 0,25 g 
Pirazinamid 
- 
Pirazinamide 
Enteral 1 g 
Tabl. 0,5 va 0,75 g 
Kanamitsin 
sulfat 
- 
Kanamycini sulfas 
Mushakga 1 g 
Ingalyatsiya 0,25-0,5 g 
Flakonda 0,5 va 1 g 
(ex temporae) 
Ampulada 5% - 5 va 
10 ml 
Florimitsin 
sulfat 
– 
Florimycini sulfas
Mushakga 0,5-1 g 
Flakonda 0,5 va 1 g 
Para-aminosalitsilat 
natriy – 
Natrii para-
aminosalicylas 
Enteral 3-4
Tomirga 3 % - 250 ml 
Tabl. 0,5 g 
Flakonda 3%-250 va 
500 ml 
Tioatsetazon 
– 
Thioaceta zonum 
Enteral 0,05 g 
Tabl. 0,025 va 0,05 g 
 
Tioatsetazonning zaharliligi ancha yuqori. U qon hosil qilish (anemiya, 
leykopeniya, agronulotsitoz), buyrak (albuminuriya, silindruriya) va jigar (sariq 
atrofiyagacha) tomonidan nisbatan ko‘p noxush o‘zgarishlar rivojlantiradi. 
Bundan tashqari uni qo‘llaganda dispepsiya, allergiya va boshqa salbiy 
ta'sirotlar yuzaga keladi.