O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Bachadonga ta’sir etuvchi vositalar 
Bachadonga ta’sir etuvchi vositalar
 
quyidagi guruhlarga bo‘linadi
:
1.
Asosan miometriyning qisqarishiga ta’sir etuvchi vositalar: 
a)
kuchaytiruvchilar: 
oksitotsin, pituitrin, dinoprost (PGF
2α
), dinoproston 
(PGE
2
).
b)
susaytiruvchilar: 
 

β
2
-adrenomimetiklar:
 fenoterol, salbutamol. 

-narkoz vositalari: 
natriy oksibutirat

-turli vositalar: 
magniy sulfat
2.
Asosan miometriy tonusini kuchaytiruvchi vositalar:
a)
Koramig‘ dori vositalari: e
rgometrin moleat, ergotamin gidrotartrat, 
ergotal, koramigning quyuq ekstrakti
. 
b)
sintetik dori vositalar: 
kotarnin xlorid
. 

---

- 587 -
3.
 
Bachadon bo‘yni tonusini susaytiruvchi vositalar: 
Atropin sulfat, dinoprost, 
dinoproston. 
Asosan bachadon qisqarishini kuchaytiruvchi vositalari:
Oksitotsin
 
– gipofizning orqa bo‘lagi gormoni–oktapetid. Miometriyni 
ritmik qisqarish kuchini oshiradi (to‘lg‘oq chaqiradi). Homiladorlikda bachadon 
unga ta’sirchan bo‘ladi. Oksitotsinning ta’siri homiladorlik davomligi oshgan 
sari ortadi va tug‘ish davrida eng yuqori bo‘ladi. Oksitotsin ta’sirida bachadoni 
qisqarish kuchi va qisqarish soni ortadi. Oksitotsinning katta dozalari bachadon 
tonusini ham oshiradi. Bir vaqtning o‘zida sut bezlarining sekretsiyasi va sut 
ajralishi ham ortadi. Oksitotsin tomirga tomchilab, tug‘ish jarayonini qo‘zg‘atish 
va uni kuchaytirish (tezlashtirish) uchun, hamda homila tug‘ilgandan keyingi 
davrda esa qon ketishini to‘xtatish va bachadon atoniyasini bartaraf etish uchun 
qo‘llaniladi. 
Dezaminooksitotsin
–
 
oksitotsinni sintetik dori vositai. Oksitotsinga 
nisbatan ta’siri kuchliroq, lekin oksitotsinni parchalovchi fermentlar ta’siriga 
chidamli og‘iz bo‘shlg‘idagi shilliq qavatlardan yaxshi so‘riladi, 
parchalanmaydi, shuning uchun lunjga quyiladi (transbukalno). Dori vosita qon 
bosimiga ta’sir etmaydi. Tuqqan ayollar bachadon invalyusiyasi (ya’ni o‘z 
xoliga qaytish) va sut ajralishni kuchaytirish uchun qo‘llaniladi.
Pitiutrin
 
– oksitotsin va vazopressin aralashmasi (antiidiuretik gormon) 
Oksitotsinga nisbatan kamroq tanlab ta’sir etadi, qon bosimi ko‘taradi.
Gifototsin
 
– gipofizning orqa qismidan ajratilib, tozalangan dori vosita, 
asosan oksitotsindan iborat, vazopressin kamroq. Oksitotsin kabi qo‘llaniladi.
Dinoprost
 
– 
PGF
2α
Akusherlik 
amaliyotida 
qo‘llaniladigan 
prostaglandinlarning asosiy namoyondasi. Miometriy hujayralarida joylashgan, 
faqat o‘ziga xos bo‘lgan retseptorlarning kuchli qo‘zg‘atish xossasiga ega. 
Dinoprost homilador bo‘lgan yoki bo‘lmaganligidan qatiy nazar bachadonning 
ritmik qisqartirishini va tonusni oshiradi, hamda bachadonni bo‘ynini 
bo‘shashtiradi. Dinoprost bronxlarning silliq mushaklarining qisqarishini ham 

---

- 588 -
oshiradi, ayniqsa bronxial astma xastaligi borlarda. Dori vosita yurakning 
sistolik hajmini oshiradi, taxikardiya chaqiradi, lekin qon bosimini 
o‘zgartirmaydi, katta dozalarda qon bosimini oshiradi. O‘pka tomirlarini 
terapevtik dozalarida toraytiradi, MIT motorikasini oshiradi. Tomirlarining 
o‘tkazuvchanligini oshiradi, sariq tanani degeneratsiyasiga olib keladi 
(lyuteoliz).
Ko‘rsatmalar: homiladorlikni to‘xtatish uchun, tug‘ish jarayonini 
qo‘zg‘atish yoki kuchaytirish uchun uchun (tulgok). 
Noxush ta’siri: flebit, dispepsiya, gipertermiya, taxikardiya, bronxospazm. 
Glaukoma, bachadonda chandiq bo‘lsa, anatomik va klinik tor 
chag‘onoqda, buyrak va jigar xastaligida, yurak tomir yetishmovchiligida 
qo‘llash mumkin emas. 
Metildinoprost