O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti huzuridagi pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi

OS moduli va fayl tizimi bilan ishlash

Kataloglar va fayllar bilan ishlash qator imkoniyatlarni OS moduli taqdim etadi. OS moduli o‘z ichiga ko‘p funksiyalarni oladi. Quyida modulning ayrim funksiyalari berilgan:

• 
  mkdir() – yangi papka hosil qiladi;
  
• 
  rmdir() – ko‘rsatilgan papkani o‘chiradi;
  
• 
  rename() – faylni qayta nomlash;
  
• 
  remove() – faylni o‘chirish.
  

Papkani hosil qilish va o‘chirish
OS moduli yordamida papkalarni hosil qilish uchun mkdir() funksiyasidan foydalaniladi. Bu funksiya hosil qilayotgan papkani o‘rniga yo‘nalish beradi.
import os
# Joriy skriptga nisbatan yo‘l
os.mkdir("hello")
# absolyut yol
os.mkdir("c://somedir")
os.mkdir("c://somedir/hello")
Papkani o‘chirish uchun rmdir() funksiyasidan foydalaniladi. Bu funksiya yordamida papkani o‘chirish uchun papkaning joylashgan o‘rni beriladi.
import os
# hozirgi skript bo`yicha yol;
os.rmdir("hello")
# absolyut yol;
os.rmdir("c://somedir/hello")
Faylni qayta nomlash
Qayta nomlash uchun rename(source, target) funksiyasi chaqiriladi, birinchi parametr faylga olib boruvchi yo‘ldir, ikkinchi parametr esa faylning yangi nomi hisoblanadi. Faylning manzili sifatida mutloq va nisbiy manzillar ishlatilishi mumkin. Misol uchun, somefile.txt fayli C://SomeDir/ papkasida joylashganligi tasavvur qilish lozim. Uni “hello.txt” nomli faylga o‘zgartirish quyida berilgan:
import os
os.rename("C://SomeDir/somefile.txt", "C://SomeDir/hello.txt")
Faylni o‘chirish
Faylni o‘chirish uchun faylning manzili ko‘rsatilgan holda, remove() funksiyasidan foydalaniladi.
import os
os.remove("C://SomeDir/hello.txt")
Faylning mavjudlikka tekshirish
Agar foydalanuvchi tomonidan mavjud bo‘lmagan fayl ochishga harakat qilinsa, u holda dasturda FileNotFoundError istisnosi hosil bo‘ladi. Istisnoli vaziyatlardan foydalanishda try...except konstruktoridan foydalanish mumkin. Fayllarni ochishda os.path.exists(path) metodidan fayl bor yoki yo‘qligini tekshirish mumkin. Bu metodga faylning manzili tekshirish uchun jo‘natiladi:
filename = input("Faylni adresini kiriting: ")
if os.path.exists(filename):
print("Ko‘rsatilgan fayl mavjud ")
else:
print("Ko‘rsatilgan fayl mavjud emas")