O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi muqimiy nomidagi qo‟qo‟n davlat pedagogika instituti “Boshlang`ich ta`lim metodikasi” kafedrasi



Download 1,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/136
Sana23.02.2022
Hajmi1,42 Mb.
#171091
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   136
Bog'liq
boshlangich talim metodikasi

5. Атов (номинатив) гаплар бош келишикдаги от орқали ифодаланган грамматик асос 
ѐрдамида ифодаланган нарса-буюмнинг борлигини, мавжудлигини англатади ва кўпинча 
бадиий ва публицистик асарларда пайт ва ўринни ифодалаш учун ишлатилади: Куз. Изғирин
шабада эсяпти. Атов гаплар матнда ѐлғиз қўлланмайди, улардан кейин унинг мазмунини 
очувчи бошқа бир гап келиши зарур. 
Атов гапларнинг охирига, одатда нуқта қўйилади, агар кучли оҳанг билан айтилса, ундов 
белгиси қўйилади: Тоғлар! Баланд тоғлар! 
Атов гаплар бир сўздан иборат бўлиши (Кўча. Машиналар ғиз-ғиз ўтмоқда) ѐки ўз 
аниқловчиси билан кенгайиб (Катта кўча. Одамлар тўлқини уни ўз қаърига тортиб кетди) 
келиши мумкин:


6. Инфинитив гаплар грамматик асоси ҳаракат номи билан ифодаланадиган, якка сўз ѐки 
сўз бирикмасидан иборат бўлган гаплардир: Севиш! Бу қандай бахт! Бировни кутиш! Бундан 
азоблироқ нарса бўлмаса керак! 
 
5-§. Сўз-гаплар ҳақида маълумот 
Бир сўз билан ифодаланиб, бўлакларга бўлинмайдиган ва бошқа сўзлар билан 
кенгаймайдиган гаплар сўз-гаплар деб юритилади. Бу гаплар содда гапларнинг бир тури 
ҳисобланади: Эртага уникига борасизми?Ҳа
Сўз-гаплар қуйидаги турларга бўлинади: 1) модал сўз-гаплар қатъий ишонч, тахмин, 
гумон, маъноларини ифодалаб келадиган гаплардир: - Эртага келасизми? – Албатта. 2) ундов 
сўз-гаплар ҳис-туйғу ва ҳайдаш-чақириш ѐки жавоб маъноларини ифодалайдиган гаплардир: 
Оҳ, - деди-ю, секин диванга ўтириб қолди. 3) тасдиқ сўз-гапларга ҳа, майли, хўш, хўп каби 
сўзлар киради; 4) инкор сўз-гапларга йўқ, мутлақо, асло, сира, аксинча сўзлари киради; 5) 
таклиф сўз-гаплар тингловчига қаратилиб, бирор иш-ҳаракатни бажаришга ундайдиган 
гаплардир. Буларга ма, манг, қани, марҳамат каби сўзлар киради. Ёзувда сўз-гапларнинг 
охирига нуқта, ундов белгиси, кўп нуқта қўйилиши мумкин. Ҳа, йўқ, майли сўзларидан кейин 
вергул қўйилиб, кейин гап бўлаклари қўлланса, бу сўзлар кириш сўзлар ҳисобланади ва сўз-
гаплар ҳисобланмайди: - Кеча музейга бордингизми? - Ҳа, бордик. 
Офарин, ташаккур, раҳмат, баракалла, салом, марҳамат, узр каби сўзлар билан 
ифодаланиб, миннатдорлик, саломлашиш, кечирим, илтимос кабиларни ифодалайдиган гаплар 
ҳам сўз-гаплар ҳисобланади.
Сўз-гаплар кўпинча диалогик нутқда қўлланади. 

Download 1,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   136




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish