O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi



Download 4,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet80/162
Sana27.05.2023
Hajmi4,8 Mb.
#944404
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   162
Bog'liq
materiallar uzmu 2021.12.03

Lisoniy birliklar
 
Nutqiy birliklar 
fonema tovush
 
morfema qo
ʻ
shimcha 
 
leksema so
ʻ

 
qolip yasama so
ʻ
z, so
ʻ
z birikmasi, gap
Til birliklaridan ijodiy foydalanish, bir tomondan, nutqni rang-barang qilish, ikkinchi to-
mondan, yakka shaxs nutqidan tortib uslublarning o
ʻ
ziga xosligini vujudga keltirish imkonini 
beradi. Shunday qilib, nutq birliklarida til imkoniyati reallashadi.
91
Nutq birliklari nutq paytining 
o
ʻ
zidagina til imkoniyatlaridan ijodkorlik faoliyatini ishga solgan holda erkin tuziladi. Nutq 
birligining kommunikativ vazifasini bajargach, makon va zamondagi yaxlitligini tugatadi. Ularni 
faqatgina yozuv orqali qog
ʻ
ozlarda yoki ovozlarini yozib qolish mumkin.
Til nutqqa qarama – qarshi qo
ʻ
yiladi. Bunga tildan tashqari nutq faoliyatidagi barcha narsa 
kiradi. Bunday qarama – qarshilikning sababi quyidagicha: til ijtimoiy hodisa, unda so
ʻ
zlashuv-
chilarga tegishli umumiy mulk, nutq esa shaxsiy; nutq fizikaga bog
ʻ
liq, nutq faoliyatining akustik 
tomonlari nutqqa kiradi; til esa fizik realizatsiya usullariga tobe emas: og
ʻ
zaki, yozma va imo-
ishora nutqi bir tilni ifodalaydi. Nutq harakatining ruhiy qismi Sossyur tomonidan nutqqa 
kiritiladi. Lekin bu nuqtayi nazarni isbotlab bera olamaydi, chunki til o
ʻ
ziga faqatgina aniq 
muhim narsalarni jalb qiladi, barcha ikkilamchi narsalar esa nutqqa kiradi. Nutq muloqat davo-
mida amalga oshiriladigan so
ʻ
zlashuv va eshitishning alohida qismlaridan iborat. Til va nutqning 
bir-birini inkor etishiga qaramay, Sossyur ta‘kidlaydi: ―
til va nutq o
ʻ
zaro chambarchas bog
ʻ
liq, 
ular o
ʻ
zaro bir-birini keltirib chiqaradi: nutq tushunarli bo
ʻ
lishi uchun til zarur, nutq esa tilning 
shakllanishida muhim rol o
ʻ
ynaydi‖
. Bundan kelib chiqadiki, tilning rivojlanishi nutqda ifodala-
nadi, jonli nutq esa tilning mavjudligi va rivojlanishi dalilidir. Til aniq maqsadlar uchun mavjud 
– muloqot quroli, fikrlarni aks ettirish vositasi, madaniyat va atrofimizdagi olamni anglab yetish 
vositasidir. Tilni xalq yaratadi, nutqni esa shaxs. 
89
Xolmonova Z. Tilshunoslik nazariyasi. – T.: 2019. 
90
Nurmonov A. Lingvistik belgi nazariyasi. – T.: Fan, 2008.
91
Nematov H., Bozorov O. Til va nutq. – T., 1993. 


115 
Adabiyotlar 
1. Ne‘matov H., Bozorov O. Til va nutq. – T., 1993. 
2. Nurmonov A. Lingvistik belgi nazariyasi. – T.: Fan, 2008.
3. Sayfullayeva R., Mengliyev B. va b. Hozirgi o
ʻ
zbek adabiy tili. – T., 2007. 
4. Xolmonova Z. Tilshunoslik nazariyasi. – T., 2019. 
5. Kaykovus, Qobusnoma. – T., 1994. 

Download 4,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   162




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish