Oʻzbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti jurnalistika fakulteti filologiya va tillarni o‘qitish: O‘zbek tili yo‘nalishi

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
JURNALISTIKA FAKULTETI FILOLOGIYA VA TILLARNI O‘QITISH: O‘ZBEK TILI YO‘NALISHI
O‘ZBEK TILSHUNOSLIGI KAFEDRASI
HOZIRGI O‘ZBEK ADABIY TILI FANIDAN

KURS ISHI
MAVZU: RAVISH SOʻZ TURKUMI TALQINI

Bajardi: Mamitova Muhtarama
Ilmiy rahbar:

MUNDARIJA

Kirish
I BOB. Ravish haqida umumiy maʼlumotlar
1.1. Ravish mustaqil soʻz turkumi sifatida
1.2. Ravishning maʼno turlari

II BOB. Ravishlarning grammatik xususiyatlari 2.1. Ravishlarning morfologik jihatdan oʻziga xosligi va sintaktik vazifasi 2.2. Ravishdagi daraja, derivatsiya, otlashish hodisasi Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Oʻzbek tilshunosligida ravishlarning oʻrganilishi oʻtgan asrda boshlangan jarayon. Dastlab soʻz turkumi sifatida qadimgi turkiy tildagi ravishlarni Solih Mutallibov tadqiq qilib boshlab bergan. Ravish hamisha tilshunoslikning muammoli masalasidan boʻlib kelgan. Uni oʻrgangan olim V.V.Vinogradov «mustaqil soʻzning hech bir guruhiga sigʻmay qolgan soʻz ravish turkumiga yigʻilgan» deb haqqoniy baho bergan edi. Uning maʼno va vazifasi ot, sifat, son, olmoshga yaqin turishi arab va Yevropa tilshunosligida qayd etilgan. Sharq va gʻarb tilshunosligi ravishni maʼno vazifasi jihatidan emas, balki boshqa birortasiga xos boʻlmagan belgi oʻzgarmaslik belgisi bilan ismdan farqlaydi. Biroq oʻzbek tili grammatik qurilishining tavsifiga bagʻishlab yozilgan koʻplab ilmiy adabiyot va darslikda ravishning oʻzgarmaslik tabiati inobatga olinmagan. Tilshunoslar oʻzbekcha ravishni rus tilidagi «наречие»ning muqobili sifatida talqin qilishgan. Natijada, kecha, kunduz, tong, oqshom kabi payt oti; atrof, oʻrta, u yerda, bu yerda, old, orqa kabi oʻrin oti; oz, moʻl, butun, toʻla kabi miqdor sifati; keyin, past, baland, yuqori kabi oʻrin sifati ravish turkumi doirasida oʻrganilgan.
Hozirgi kunda ham tadqiqotchilar ravish soʻz turkumini turli xil aspektlarda tahlil qilishmoqda. Baʼzi tilshunoslarning ushbu soʻz turkumini mustaqil emas, degan qarashlarining ham guvohi boʻlish mumkin. Bu esa taqdiqotchilarning yangi oʻrganish obyekti boʻlishini taqozo qiladi.