O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

materik muzliklari 
va 
tog‘ muzliklari 
uchraydi. 
Yerning landshaft qobig‘ida asosiy o‘rinni 
materik muzliklari 
- 
Antarktida va Grenlandiya muzliklari egallaydi. Ular quruqlik yuzasini 
to‘la qoplagan bo‘lib, shuning uchun ham ba’zan 
qoplama muzliklar
deb 
ataladi. Materik muzliklari, ya’ni qoplama muzliklarning o‘lchamlari juda 

---

84 
katta bo‘lib, yassi-qabariq bo‘ladi va bu shakl muzlik osti relyefiga bog‘liq 
emas. Qorning to‘planishi ularning markaziy – qabariq qismlarida, sarf 
bo‘lishi esa chekka qismlarida kuzatiladi. SHuning uchun muzlik massasi 
ham markazdan chekka taraflarga qarab harakatlanadi. Ularda sarf bo‘lish, 
asosan, chekka qismlarda, ya’ni okean va dengizlar suvi ta’sirida sinib, 
aysberglar hosil bo‘lishi ko‘rinishida kechadi. 
Tog‘ muzliklari
nisbatan kichik o‘lchamli bo‘ladi. Ularning shakli 
muzlik joylashgan yuzaning relyefi bilan aniqlanadi, harakati ham yer 
sirtining muzlik osti nishabligiga bog‘liq bo‘ladi. Materik muzliklaridan 
farqli o‘laroq, ularda nishablik faqat bir tomonga, ya’ni manbadan muzlik 
tiliga qarab boradi. Tog‘ muzliklarining ko‘pgina turlari mavjud. Ularning 
eng soddalari - 
tog‘ yonbag‘irlari muzliklari 
va 
tog‘ cho‘qqilari 
muzliklari
dir. Ular quyidagi turlarga bo‘linadi: 
kaldera muzliklari - 
o‘chgan vulqonlar kraterlarida joylashadi; 
yulduzsimon muzliklar - 
uning 
umumiy firn qismidan chiqadigan bir nechta tili bo‘ladi (masalan, 
Fedchenko muzligi); 
kara muzliklari - 
kara (baland tog‘lardagi 
tavoqsimon tabiiy botiqlik) larda joylashadi va, nihoyat, 
osilma 
holda 
uchraydigan muzliklar. 
Vodiy muzliklari bir muncha murakkab tuzilgan. Ular ichida