O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

XXIII BOB. Lokal tarmoqlarni monitoring qilish va tahlil qilish 
Lokal tarmoqning ishlashini doimiy monitoring qilish bu tarmoqning 
uzluksiz, talab darajasida ishlab turishini taʼminlaydi. Monitoring maxsus vositalar 
yordamida amalga oshiriladi. Mazkur vositalar tarmoq maʼmuriga tarmoqning 
muammoli joylari va tarmoq qurilmalaridagi nozozlikni aniqlashga yordam beradi. 
Tarmoqning ishlashini nazorat qilish jarayoni odatda 2 bosqichga bo‘linadi: 
monitoring
va 
tahlil
. 
Monitoring bosqichida
oddiyroq prosedura – tarmoqning ishlashi to‘g‘risida 
birlamchi maʼlumotlarni yig‘ish amalga oshiriladi: tarmoqda aylanib yuruvchi turli 
protokollarning kadrlari va paketlari soni, konsentrator, kommutator va 
marshrutizator portlarining holati to‘g‘risidagi statistik maʼlumotlar va boshqalar. 
Monitoring bosqichidan so‘ng tahlil bosqichi bajariladi. 
Tahlil bosqichi
monitoring bosqichida to‘plangan maʼlumotlarni tushunib 
olish, uni ilgari olingan maʼlumotlar bilan taqqoslash va tarmoqning sekin yoki 
ishonchsiz ishlashining mumkin bo‘lgan sabablarini aniqlashning murakkab va 
intellektual jarayoni sifatida ifodalanadi. 
Monitoring vazifalari dasturiy va texnik o‘lchagichlar, testerlar, tarmoq 
analizatorlari, tarmoq vositalarining o‘rnatilgan monitoring vositalari, shuningdek 
boshqaruv tizimlarining agentlari tomonidan bajariladi. Tahlil vazifasini bajarish 
odamlarning yanada faol ishtirokini va ko‘plab tarmoq mutaxassislarining amaliy 
tajribasini to‘playdigan ekspert tizimlari kabi murakkab vositalardan foydalanish 
orqali taʼminlanadi. 
23.1.
 
Monitoring va tahlil vositalarining tasnifi 
Kompyuter tarmoqlarini monitoring qilish va tahlil qilish uchun ishlatiladigan 
barcha vositalarni bir nechta katta sinflarga bo‘lish mumkin. 

Tarmoqni boshqarish tizimlari
– bu tarmoqdagi uzellar va tarmoq
qurilmalarining holati to‘g‘risidagi ma'lumotlarni, shuningdek tarmoqdagi aylanib 
yuruvchi trafik to‘g‘risidagi ma'lumotlarni to‘playdigan markazlashtirilgan dasturiy 
tizimlar. Bu tizimlar nafaqat tarmoqni kuzatadi va tahlil qiladi, balki tarmoqni 

---

217 
boshqarish amallarini avtomatik yoki yarim avtomatik rejimda bajaradi: qurilma 
portlarini yoqish va o‘chirish, ko‘priklar, kommutatorlar va marshrutizatorlarning 
parametrlarini o‘zgartirish. Boshqaruv tizimlariga misollar: HPE OpenView, 
SunNet Manager tizimlari. 
