O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

9.7.
 
Pochta serveri dasturlari 
Tashkilotda pochta xizmatini ishga tushirish uchun kamida SMTP server, 
POP3 va/yoki IMAP server xizmatini ko‘rsatuvchi dasturlarni o‘rnatish va sozlash 
talab qilinadi. Bundan tashqari Antivirus, AntiSpam kabi dasturlarni ham 
o‘rnatishga to‘g‘ri kelishi mumkin. 
Tashkilot domeni DNS yozuvlarida ham pochta serverini ko‘rsatuvchi mos 
MX yozuvlarini sozlash kerak. 
Eng keng tarqalgan pochta serveri dasturlari: 

Microsoft Exchange server; 

---

97 

Sendmail; 

hMailServer; 

Cyrus Mail Server. 
9.8.
 
PGP dasturi 
PGP (Pretty Good Privacy) dasturi 1991 yilda Fil Zimmerman tomonidan 
yozilgan va bugungi kunda amalda standart bo‘lgan elektron pochta shifrlash 
sxemasidan foydalanadi. 
PGP ning bir qancha versiyalari keng tarqalgan. PGP xabar tuzilmasi 10.3-
rasmda ko‘rsatilgan.
9.3-rasm. Imzolangan PGP xabar 
Versiyaga qarab, dastur MD5 yoki SHA algoritmidan foydalanadi, u 
xabarning xesh qiymatini hisoblab chiqadi. Simmetrik shifrlash uchun CAST, 3DES 
va IDEA algorimtlari va ochiq kalitli shifrlash uchun RSA algoritmidan foydalanadi. 
O‘rnatish vaqtida PGP dasturi foydalanuvchi uchun ochiq va yopiq kalit 
juftligini yaratadi. Foydalanuvchi ochiq kalitni o‘z veb-saytida eʼlon qilishi yoki 
ochiq kalitlar serveriga qo‘yishi mumkin. Yopiq kalit parol bilan himoyalangan. 
Yopiq kalitdan foydalanish uchun foydalanuvchi har safar bu parolni terishi kerak. 
PGP dasturi foydalanuvchiga xabarga elektron raqamli imzo qo‘yishga, uni 
shifrlashga yoki bir vaqtning o‘zida elektron raqamli imzo va shifrlashdan 
foydalanishga imkon beradi. 

---

98