O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

DHCP server
DHCP mijoz
 
7.1-rasm. DHCP mijoz va DHCP server o‘rtasidagi aloqa xabarlari 
 
 

---

77 
DHCP-xabarlar turlari 
Xabar 
Maʼnosi 
Maqsadi 
DHCPDISCOVER 
Kashf 
etish 
(aniqlash) 
Mavjud DHCP serverni aniqlash uchun 
mijoz ushbu xabarni uzatadi. 
DHCPOFFER 
Taklif 
DHCPDISCOVER 
xabarga 
javob 
sifatida DHCP server DHCPOFFER 
xabarini 
uzatadi. 
Unda 
tarmoq 
parametrlari haqida maʼlumot bo‘ladi. 
DHCPREQUEST 
So‘rov 
DHCP mijoz tomidan DHCP serverga 
quyidagi maqsadlar uchun yuboriladi: 
o
Bir DHCP serverning tarmoq 
parametrlari taklifini qabul qilish 
va boshqa DHCP serverlardan 
takliflarni rad etish haqida xabar 
berish 
o
Oldin 
berilgan 
IP 
adresning 
to‘g‘riligini tasdiqlash (masalan, 
qayta ishga tushirgandan so‘ng). 
o
IP 
adres 
ijara 
muddatini 
cho‘zdirish. 
DHCPACK 
Tasdiqlash 
DHCP server DHCPREQUEST so‘rov 
olgandan keyin o‘zining bazasida mos IP 
adresni band qiladi hamda bu haqda xabar 
qilish uchun DHCPACK tasdiqlash 
xabarini 
mijozga 
yuboradi. 
Mijoz 
DHCPACK xabarni olgandan keyin 
tarmoq parametrlarini o‘zida o‘rnatadi. 
DHCPNAK 
Tasdiqlanmagan 
Server mijozga tarmoq IP adresi yaroqsiz 
degan xabar yuboradi (masalan, mijoz 
yangi tarmoq ostiga o‘tdi) yoki IP adres 
ijara muddati tugadi. 
DHCPDECLINE 
Rad etish 
Server mijozga IP adres allaqachon 
ishlatilayotganini 
haqidagi 
xabarni 
uzatadi. 

---

78 
DHCPRELEASE 
Bo‘shatish 
Mijoz IP-adresni rad etish uchun serverga 
xabar yuboradi. 
DHCPINFORM 
Axborot 
Mijoz 
tomonidan 
serverga 
tarmoq 
parametrlarini (IP-adresdan tashqari) 
olish uchun so‘rov yuboradi, mijoz 
allaqachon boshqa tomondan olingan IP-
adresga ega. 
Tarmoqda 1 tadan ko‘p DHCP server bo‘lishi mumkin. 7.2-rasmda 4 ta DHCP 
server mavjud bo‘lgan tarmoq keltirilgan. Bunday holda IP adres olish quyidagicha 
bo‘lishi mumkin: 
1)
Mijoz kompyuter IP adres olish uchun DHCPDISCOVER xabar uzatadi. 
Bu xabar yuboruvchisining IP adresi SA=0.0.0.0 qabul qiluvchisining IP adresi 
DA=255.255.255.255 bo‘ladi. 
2)
Ushbu xabar tarmoqdagi barcha DHCP serverlarga yеtib boradi. Har bir 
DHCP server o‘zining tarmoq parametrlarini taklif etib, DHCPOFFER xabar 
uzatadi. Bu xabar yuboruvchisining IP adresi har bir DHCP server uchun o‘zining 
IP 
adresi 
SA=192.168.20.3 (4,5,6), 
qabul 
qiluvchisining 
IP 
adresi 
DA=255.255.255.255 bo‘ladi. 
3)
DHCP mijozga DHCPOFFER xabarlar yеtib keladi, u ushbu xabarlar orqali 
yеtib kelgan tarmoq parametrlarini (odatda birinchi yеtib kelganini) qabul qiladi 
hamda bu haqda DHCP serverni xabardor qilish uchun DHCPREQUEST xabarni 
uzatadi. Faraz qilaylik mijoz 192.168.20.5 DHCP server taklifi qabul qildi. Bu xabar 
yuboruvchisining IP adresi SA=0.0.0.0, qabul qiluvchisining IP adresi 
DA=255.255.255.255 bo‘ladi. 
4)
DHCP server mijozdan DHCPREQUEST xabarni olgandan so‘ng, o‘zida 
mos IP adresni band deb belgilab qo‘yadi hamda bu haqda mijozni xabardor qilish 
uchun DHCPACK xabarni uzatadi. Bu xabar yuboruvchisining IP adresi 
SA=192.168.20.5, qabul qiluvchisining IP adresi DA=255.255.255.255 bo‘ladi. 
DHCP xizmati asosan katta tarmoqlarda va mobil tarmoqlarda keng qo‘llaniladi. 
Chunki bunday tarmoqlarda IP adreslarni qo‘lda sozlashning amaliy jihatdan imkoni 

---

79 
yo‘q. Masalan, uyali aloqa operatorlari orqali internetga ulanishda, bir nechta simsiz 
routerlar mavjud bo‘lgan Wi-Fi tarmoqlarda va h.k. 
DHCP Server
192.168.20.3
DHCP Server
192.168.20.4
DHCP Server
192.168.20.5
DHCP Server
192.168.20.6
DHCPDISCOVER
SA=?
DA=255.255.255.255
DHCPOFFER
SA=192.168.20.3(4,5,6)
DA=255.255.255.255
1.
2.
DHCP Server
192.168.20.3
DHCP Server
192.168.20.4
DHCP Server
192.168.20.5
DHCP Server
192.168.20.6
DHCPREQUEST
SA=?
DA=255.255.255.255
Server IP=192.168.20.5 
DHCPACK
SA=192.168.20.5
DA=255.255.255.255
3.
4.