O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Kolliziyalar statistikasi 
Bu xususiyatlar guruhi tarmoq segmentida qayd etilgan kolliziyalar soni va 
turlari haqida maʼlumot beradi, muammoning mavjudligini va joylashishini aniqlash 
imkonini beradi. Protokol analizatorlari, odatda, kolliziyalarning umumiy sonini 
ularning alohida turlari bo‘yicha taqsimlanishining turlicha tasvirini bera olmaydi. 
Kolliziyalarning turini bilish tarmoqning yomon ishlashi sababini tushunishga 
yordam beradi. 
Quyida Ethernet kolliziyalarining asosiy turlari keltirilgan: 

Lokal kolliziya 
(Local Collision). Bu o‘lchovlar bajarilayotgan tarmoq 
segmentida ikki yoki undan ortiq uzelning bir vaqtning o‘zida maʼlumot uzatishi 
natijasidir. Agar ko‘p funktsiyali qurilma kadr yaratmasa, u holda lokal kolliziyalar 
o‘ralgan juftlikda yoki optik tolali kabel tarmog‘ida qayd etilmaydi. Lokal 
kolliziyalarning juda yuqori miqdori kabel tizimidagi muammolarning natijasidir. 

Masofadagi kolliziya
(Remote Collision). Bu kolliziyalar repiterning 
boshqa tomonida (o‘lchash moslamasi o‘rnatilgan segmentga nisbatan) sodir 
bo‘ladi. Ko‘p portli repiter qurilmalarda (10Base-T, 10Base-FL/FB, 100Base-
TX/FX/T4, Gigabit Ethernet) qurilgan tarmoqlarda barcha o‘lchangan kolliziyalar 
masofadan turib amalga oshiriladi (analizatorning o‘zi kadrlar ishlab chiqarishi va 
sababchi bo‘lishi mumkin bo‘lgan hollar bundan mustasno). Hamma protokol 
analizatorlari va kuzatuv qurilmalari masofadagi kolliziyalarni bir xil tarzda ushlay 
olmaydi. Bu baʼzi o‘lchov qurilmalari va tizimlarida preambularni (Preamble) 
uzatish paytida yuzaga keladigan kolliziyalarni qayd etilmasligi bilan bog‘liq. 

Kech kolliziya 
(Late Collision). Bu kolliziya kadrning dastlabki 64 bayti 
uzatilgandan keyin sodir bo‘ladi (Ethernet orqali, kadrning birinchi 64 bayti 
uzatilganda kolliziya aniqlanishi kerak). Kech kolliziya natijasida uzunligi 64 

---

223 
baytdan oshadigan va nazorat summasining qiymati noto‘g‘ri bo‘lgan kadr paydo 
bo‘ladi. Ko‘pincha bu tarmoq adapterining tarmoqni to‘g‘ri tinglay olmasligini va 
shuning uchun uzatishni o‘z vaqtida to‘xtata olmasligini ko‘rsatadi. Kech 
kolliziyaning yana bir sababi – kabelning uzundan-uzun tizimi yoki juda ko‘p oraliq 
repiterlardan foydalanishdir. Normal ishlaydigan tarmoqdagi kolliziyalarning 
o‘rtacha ulushi 5%dan kam bo‘lishi kerak. Katta ulush (20%dan ortiq) kabel 
tizimidagi muammolardan darak beradi.