|
Metodika bayoni
Metodikani guruhiy va individual tartibda oʻtkazish mumkin.
Surovnomada har 5 ta sanab oʻtilgan nizoli vaziyatlarda individning hulq- atvor imkoniyatlari variantlaridan 12ta fikrlarda yozib oʻtilgan. Sinaluvchiga 1 fikrlardan uning hulq-atvoriga toʻgʻri keladiganini tanlash tavsiya etiladi. Har biri 30 ta juft boʻlib guruhlarga qoʻshilgan.
Mazkur test nizoli vaziyatlarda hulq-atvor tipini aniqlashga imkon beradi. Taʼlim muassasalari hayot faoliyatiga mos keladigan har xil yoshdagi rol va vazifalar majburiyatlari taʼlim muassasalari uchun hulq-atvorning har bir 5 ta tipiga muvofiq boʻlib hisoblanadi. Lekin 1 ta yoki boshqa tipning ustunligi oʻzidan aniqlanadi. Masalan, pedagog bolaning ota-onalari bilan nizoli vaziyatda kelishuv, undan qochish va moslashish, vaziyatni boshqarib, hamkorlikka chiqish yoʻli boʻlishi mumkin. Bu holatda raqobatga hech qachon nizoli vaziyatni kasbiy toʻgʻri boshqarish mumkin emas, deb qaraladi. Test natijalari nizoli vaziyatlarda hulq-atvor tiplari iyerarxiyasini aniqlashga imkon beradi, masalan pedagog faoliyatida hamkorlik tipi ustunligi eng yaxshi variant boʻlib, oxirgi oʻrinda raqobat tipi turadi.
Metodika har bir guruh aʼzosining hamkorlik faoliyatini baholashga imkon beradi. Agar test natijalari asosida pedagogik guruhning koʻpchilik aʼzolari da raqobat tipi ustun boʻlib chiqsa, moslashish darajasi va guruhiy natijali ish juda past boʻladi.
Soʻrovnoma matni juda murakkab boʻlganligi uchun psixolog yoʻriqnomaga alohida eʼtibor berishi zarur.
“Ota-onalar va pedagoglarning bolalarga boʻlgan munosabatlari soʻrovnomasi” chuqur va jiddiy ish natijasi boʻlib, psixologiyaning yirik namoyandalari L.S. Vigotskiy, S.L. Rubinshteyn, L.I. Bojovichlar tomonidan ishlab chiqilgan me-todologik yondashuvga, shuningdek, K.Rodjers, A.Masloularning insonparvarlik psixologiya tamoyillariga va V. Franklning ekzistensial psixologiyasiga asos-langan.Test-soʻrovnomani uslubiy hal qilish F. Ya. Varga va V. V. Stolin tomonidan ishlab chiqilgan ota-onalar munosabatlari mashhur metodikasining (OOMS) aso-siy vaziyatlari bilan aniqlangan. Biztomondan ishlab chiqilgan soʻrovnomaning ishonchliligini aniqlash va standartlashtirish maqsadida 20 yil mobaynida maktablar, bolalar bogʻchalari va xonadonlarda, umuman olganda, respublika boʻyicha 1500 dan ortiq pedagog va ota-onalarda sinaldi. Soʻrovnoma tarbiyachi-lar, oʻqituvchilar va ota-onalarning bolalarga boʻlgan munosabatlari xususiyat-larini aniqlashga qaratilgan psixodiagnostik qurol sifatida xizmat qiladi. U nafaqat kattalarning bolaga boʻlgan munosabat xarakterini, balki bolalar emo-sional sohasi va bilish faoliyatidagi destruktiv oʻzgarishlar, shuningdek, bo-laning tengdoshlari, kattalar va atrof-olam bilan shaxslararo munosabatla-ri buzilishi sabablarini aniqlashga imkon beradi. Kattalarning bolaga nisba-tan aniqlangan munosabat xususiyatlari pedagog va ota-ona muhtoj boʻlgan kerak-li psixologik qoʻllab-quvvatlanishni namoyish qilishga yordam beradi. Asosiy gʻoya shundaki, bola shaxsidagi ijobiy oʻzgarishlar, uning asab-psixik holati, bi-lish imkoniyatlari, insonlar bilan oʻzaro faoliyat uslubi, qimmatli ehtiyojlar yoʻnalishi, birinchi navbatda, bola tarbiyasi borasida masʼuliyatni oʻz zimmasi-ga olgan kattalar shaxsi bilan aniqlanadi. Koʻp sonli tadqiqotlar, shuningdek, bizni natijalarimiz va oilalar bilan ishlash tajribamiz shuni koʻrsatadiki, bolalarning bilish imkoniyatlari poydevori bola hayot faoliyatining umu-miy muvaffaqiyati boʻlib, uning konstruktiv asab-psixik holati va emotsio-nal qulayligi hisoblanadi. Shu tariqa, kattalarning munosabat xarakteri bola shaxsi rivojlanishining tayanch xususiyatlarini aniqlaydi. Taqdim etilayot-gan “Bola taraqqiyotini psixologik tashxis qilish”da Siz bolalar uchun rasmli testlar, “Bolalar proyektiv rasm” nomli proyektiv metodikalar bilan tanishib chiqishingiz mumkin. Rasmli testlar natijalari psixologuchun bolaning asab — psixik xususiyatlari va kattalarning bolaga boʻlgan munosabat xarakterini, bo-laning holati va hulq — atvoridagi destruktiv manbalardan birini aniqlashga imkon beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
