O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

sotsial 
yoki 
funksional 
deb atab, til bosqichi sifatida 
«fonologiya»
ter-
mini (grekcha 
phone
– tovush, 
logos
– ta'limot) ishlatiladi.
1
Nutq tovushlari ay-
rim holda /a, o, u/ hech qanday ma'noga ega emas. Nutq tovushlari ma'lum 
tartibda birikib so'z va boshqa yirik til birliklarini hosil qiladi va ularning 
ma'nolari bilan bog'lanadi. So'z, so'z formalari va morfemalarni tashkil etuvchi 
va ularning ma'nolarini farqlash uchun xizmat qiluvchi eng kichik boshqa 
bo'laklarga bo'linmovchi til birligi 
fonema 
(grekcha 
phone
– tovush, ovoz 
ma'nosida) deyiladi. Masalan, til – tol, kel – kul so'zlari unli fonemalar yordami-
da farqlanadi. Kul – qul, bel – sel, pok – tok, nok – nom, g'or – xor, tur – tuk ka-
bi so'zlar tarkibidagi undosh fonemalar yordamida farqlanadi. Bunday 

---

- 49 - 
tarkibidagi bir fonema bilan bir o'rinda farq qiluvchi so'zlarni (sel – sal kabi)