O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

qo'shma so'zlar 
deb ataladi. Ba'zi qo'shma so'zlarning ikkinchi 
qismi turli affikslarni qabul qiladi va o'zgarishlarga uchraydi: hokimiyat, saryog' 
(sarig' yog' birikmasining qisqargani), bugun – bul kun birikmasining qisqarga-
ni) va h.k. Ko'pgina qo'shma so'zlar va so'z birikmalari qisqartma so'zlar 
shaklida qo'llanadi: AQSH, mexmat (mexanika-matematika fakulteti), O'zMU, 
OAK (Oliy Attestatsiya Komissiyasi) kabi. 
5) 
Yordamchi so'zlar 
– sirasiga shunday so'zlar kiradiki, ular gapda biror 
bo'lak vazifasini bajarmaydi, lekin gapning mustaqil bo'laklari bo'lib kelgan 
so'zlarning grammatik ma'noni ifodalashiga yordam beradi. Yordamchi so'zlar 
biror narsani atamaydi, ya'ni nominativ funksiyani bajarmaydi. Yordamchi 
so'zlarga artikl, predlog (rus, ingliz, nemis va boshqa tillarda), yuklama, 
yordamchi fe'llar va bog'lovchilar kiradi. Artikl otning belgisi bo'lib, uning tur-
lanishi, qaysi rodga tegishli ekanini ko'rsatadi. Masalan, nemis tilida 
der
, 
das
, 
die
artikllarining qo'llanishi otlarning rodiga bog'liq. Otning turlanishiga ko'ra 
nemis tilida artiklning shakli o'zgarishi mumkin: 
bosh kelishik – der Mensch (odam) 
qaratqich kelishigi – des menschen 
tushum kelishigi – dem menschen 
chiqish kelishigi – den Menschen 

---

- 117 - 
Predloglar gap bo'laklari o'rtasidagi aloqalarni aniqlashtirib turuvchi 
yordamchi so'zlardir. Masalan ingliz tilida to school – maktabga, at school – 
maktabda, from school – maktabdan, shuningdek rus tilida в школе, из школы, 
по школам kabi. Bog'lovchilar gap va so'zlarni bog'lash uchun xizmat qiladi: 
kitob va daftar, aka bilan uka, bahor keldi va gullar ochildi kabi. Ing'liz, nemis, 
fransuz va rus tillarida ham bog'lovchilar so'z va gaplarni bog'lashda qo'llanadi. 
Yordamchi fe'llar o'z ma'nosini yo'qotgan, lekin fe'lning boshqa zamon, aspekt 
va darajasini ko'rsatuvchi vosita sifatida qo'llanadi. Rus tilidagi быть ingliz ti-
lidagi be, have, shall, will, – should, would yordamchi fe'llari ko'p qo'llanadi. 
6)