O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti p. Habibullayev nomidagi fizika fakulteti “fotonika” kafedrasi 5A140202 “Fizika (Optika)

Elektron mikroskop

• Elektron mikroskop
• Nanoo‘lchamli ob’ektlarni o‘rganish uchun optilc mikroskoplarning (hatto ultrabinafshalarniki ham) ajratuvchanligi yetarli emasdir. Shuning uchun 1930-yillarda mikroskoplarda yorug‘lik nuri o‘rniga elektronlar oqimidan foydalanish g‘oyasi paydo bo‘ldi. Kvant fizikasidan bizga ma'lumki, elektronlar oqimining de Broyl to‘lqin uzunligini fotonlarnikidan 100 martalab kichik qilish mumkin.
• Ma’lumki, bizning ko'zimiz obyektdan kelgan yorug‘lik to‘lqinlari yordamida tasvir hosil qiladi. Agar ushbu yorug‘lik to‘lqinlari ko‘zga tushguncha mikroskopning optik sistemasi orqali o‘tsa, biz kattalashgan tasvirni ko‘ramiz. Bunday yorug‘lik nurlari yo‘nalishlarini asbobning obyektiv va okularidan iborat linzalar boshqaradi.
• Qanday qilib elektronlar oqimi yordamida obyekt tasvirini katta ajratuvchanlik bilan hosil qilish mumkin? Boshqacha aytganda, qanday qilib yorug‘lik nuri o‘rniga zarrachalar oqimi ishlatilganda buyumni ko‘rish mumkin? Javob juda sodda. Elektronlar oqimini tashqi elektrik va magnitik maydonlar yordamida samarali boshqarish mumkin.
• Elektronlarning elektromagnitik maydonlardagi harakatini o‘rganuvchi va kerakli maydonlar hosil qiluvchi qurilmalar hisob kitoblarini amalga oshiruvchi fan - elektron optika deb ataladi.